46 krałzami w chłodne miejsce. Po wystygnyciu krałzy wynoszono do szpajski. Tak zagotowane owoce mogły być przechowywane przez kilka miesięcy a nawet lat. Jana Barona Szychowice, 1945, Ciechowice Ciechowice – wieś położna na prawym brzegu rzeki Odry, wzdłuż potoku Łęgoń. Nazwa Ciechowice została wprowadzona dopiero po zakończeniu II wojny światowej. Do 1945 roku jej nazwa brzmiała Szychowice (Schichowitz po niemiecku). Potok Łęgoń uchodzi do Odry jako jej prawy dopływ na północ od wsi, w miejscu gdzie wybudowano przepompownię, natomiast w przyszłości planuje się w tym miejscu wybudować oczyszczalnię ścieków dla całej Gminy Nędza. Jego źródła biją w lesie Obora na terenie miasta Racibórz. Wieś Ciechowice sąsiaduje obecnie z Zawadą Książęcą i Nędzą leżącymi w tej samej gminie, od północy graniczy z Turzem (Gmina Kuźnia Raciborska) oraz poprzez rzekę Odrę z lewej strony z Grzegorzowicami (Gmina Rudnik).Taką samą nazwę – Łęgoń - nosi także inny dopływ Odry w pobliżu Nieboczów (Gmina Lubomia). Książe Przemysław, Pan na Opolu i Raciborzu zezwolił w dniu 9 sierpnia 1290 roku na budowę młyna na potoku Łęgoń, blisko Markowic przy łące zwanej Gruszka128. Wspomniany młyn mógł powstać nieopodal istniejącej leśniczówki na Łężczoku lub w jej pobliżu. Wydaje się jednak, że najbardziej prawdopodobna lokalizacja urządzeń młyna (jeśli oczywiście powstał) należy szukać w miejscu ujścia potoku o nazwie Bodek (obecnie urzędowa nazwa to Żabnica) od strony Markowic i Raszczyc do potoku Łęgoń129. Nie był jednak to jedyny młyn na tym potoku. Drugi młyn bez wątpienia został ulokowany w jego końcowym nurcie, niedaleko obecnej przeprawy promowej w Szychowicach. W średniowieczu ulokowany został tutaj bród130, później wybudowano most drewniany (zniszczony przez powstańców śląskich). W 1924 roku oddano do użytku betonowy most a w 1945 został wysadzony w powietrze przez wycofującą się niemiecką armię. Po II wojnie światowej uruchomiono przeprawę promową131. Szychowski młyn zwany Laskowskim istniał przynajmniej od pierwszej połowy XVI wieku, którego właścicielem był szlachcic Wraninski. W 1523 roku Jerzy i Wacław Hoschek oraz ich stryj Jan Czapla z Bartlowic dzielą spadek po swoim ojcu. Mniej więcej w tym samym roku Jerzy i Jan jun. sprzedają Mikołajowi Wraninskiemu swoją cześć Grzegorzowic, Łubowic, połowę Ganiowic oraz młyn na rzece „Lengani” (Łęgoń) pomiędzy Szychowicami i Turzem132 Hoszkowie z Bełku podawali jako swoją posiadłość rodową wieś Grzegorzowice. Ciechowice. leżą po drugiej stronie Odry naprzeciw Grzegorzowic i jej przysiółka Ganiowic. Popularne przewodniki turystyczne podają, że wieś Ciechowice została po raz pierwszy wspomniana w dokumencie w roku 1292, gdzie mowa o powinnościach wójta tej 128 Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. 7, 1886; Regesten zur schlesischen Geschichte, Th. 3: Bis zum Jahre 1300. Herausgegeben von Colmar Grünhagen. [ 1290 August 9. Ratibor], Schlesisches Urkundenbuch, Im Auftrage der Historischen Komission fur Schlesien herausgegeben von Heinrich Appelt und Joseph Joachim Menzel Fünfter Band 1282 – 1290, W.Irgang, Köln – Weimar – Wien 1993 129 Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Hydronimy. Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (oprac. red). T. 1. Cz. 1: Wody płynące, źródła, wodospady. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 333. 130 Bród – płytszy odcinek koryta rzecznego, często o twardszym podłożu i spokojniejszym nurcie, umożliwiający przy niskich i średnich stanach wody przekroczenie rzeki – piesze lub kołowe, bez użycia mostu czy łodzi. [wikipedia.pl] 131 Szerzej Rzeką, drogą lub torami....Przyczynki do historii komunikacji na terenie gminy Nędza, Czogalik Marek 132 Landücher von Oppeln Ratibor, Johannes Chrząszcz; Landbuch I nr 79, Herbarz Szlachty Śląskiej, tom II, s. 194-195, 47 wsi133. Niestety nie udało się dotychczas dotrzeć do wspomnianego dokumentu wymieniającego wieś o tej nazwie i pod tą datą134. Natomiast w Słowniku etymologicznym nazw geograficznych Śląska135 pod hasłem Ciechowice odnajdujemy najstarszą wzmiankę ze znakiem zapytania z roku 1284136. Wśród wielu miejscowości z terenu dzisiejszej Opolszczyzny, wokół miasta Ząbkowice Śląskie jako uposażenie tamtejszego klasztoru cystersów znajdziemy zapis osady: Schicovici. Czy jest to realne, aby wieś Szychowice nad rzeką Odrą była zależną od klasztoru cystersów w Ząbkowicach Śl., kiedy odległość w prostej linii pomiędzy nimi wynosiła ponad 120 km. Wydaje się to mało prawdopodobne, lecz nie wykluczone. W przeciągu całego średniowiecza, tj. pomiędzy 1300 i 1500 rokiem trudno odszukać pisemnej wzmianki wsi w postaci zapisywanej tak jak współcześnie lub przynajmniej w podobnej formie: Ciechowice poza wspomnianymi Schicovici z 1284 roku i nie potwierdzonym zapisem z 1292 roku. Dlaczego więc zarówno autorzy niemieckich opracowań (Knie137, Triest138) w XIX wieku przyjmują, że nazwa Szychowice jest niemieckim odpowiednikiem polskiej nazwy Ciechowice, kiedy wszyscy mieszkańcy tej wsi operują po dziś dzień nazwą lokalną (gwarową lub po prostu oryginalną – średniowieczną). Jak należy w związku z powyższym potraktować jedyną oficjalną nazwę wsi o nazwie Szychowice w Polsce, która znajduje się na terenie rdzennie słowiańskich, blisko granicy z Ukrainą. Tamta wieś Szychowice znajduje się na terenie dzisiejszego województwa lubelskiego, w powiecie hrubieszowskim, w Gminie Mircze (10 km od granicy ukraińskiej). Czyżby i ta nazwa uległa jakiejś formie germanizacji co wydaje się wielce wątpliwe?! Z drugiej strony trudno obronić tezę, że wieś nosiła w średniowieczu nazwę Ciechowice od Ciecha (Ciechosława). W żadnym dokumencie z XVI, XVII i XVIII wieków nie znajdziemy nazwy Ciechowice i jej pochodnych w dokumentach pisanych w językach słowiańskich (morawskim czy staroczeskim). Za to wszystkie dokumenty podają nazwą Szychowice139. Autorzy lokalnych przewodników turystycznych podają ponadto, że w 1531 roku występuje wieś Czykowitze sugerując, że chodzi o Czechowice w gminie Nędza. Dokument tenże wielokrotnie przepisywany doczekał się ostatniego transumptu wydanego w XVIII wieku w Lipsku. Pierwszy transumpt (odpis średniowiecznego dokumentu) dotyczył innej wsi z okolic obecnego powiatu wodzisławskiego, tj. Czyżowic140. Jeszcze bardziej absurdalne wydaje się stwierdzenie, że dopiero po 1920 roku (zapewne po zakończeniu Powstań Śląskich i podziale Górnego Śląska pomiędzy Niemcy i Polskę) wprowadzono oficjalną nazwę Szychowice (Schichowitz) po raz pierwszy skoro na wszystkich mapach wcześniej (Wieland, von Wrede i na mapach sztabowych z XIX wieku), oraz we wszystkich opracowaniach statystycznych z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku noszą nazwę Schichowitz, jedynie wspomniany Knie oraz Triest podają zgodnie sformułowania: Ciechowice (Polnisch) ist Schichowitz. Nazwa ta obowiązywała przez całe wieki a językoznawcy oraz krajoznawcy (niestety jeden po drugim) podają zgodnie, że średniowieczna nazwa Ciechowice pozwoliła odtworzyć „właściwą” formę w 1945 roku, 133 Szlakami Zielonego Śląska, Żukowski.A., Matuszczyk – Kotulska A. Czerwionka – Leszczyny 2008; Z Biegiem Suminy Atrakcje turystyczn- krajoznawcze gminy Nędza, Racibórz 2005. 134 dokumentyslaska.pl/ 135 Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska, tom drugi C- E, PWN 1985. pod redakcją Stanisława Rosponda i Henryka Borka, s. 33 136 Codex Diplomaticus Silesiae tom VII/3 s.46. 137 Alphabetisch-statistisch- topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuss. Provinz Schlesien , J.G. Knie, Breslau 1845 138 Topographisches Handbuch von Oberschlesien, Felix Triest 139 Urbarze Dóbr Zamkowych Opolsko – Raciborski z lat 1566 i 1567, Heck Roman Leszczyński Józef, Wrocław 1956, s. 222-223, s.175 „Zu diesem forwerkh (Nedany) gehoren eczliche wiosen als Proschowska, Brzesniczka, Obrokhy bei Schichowicz” , s. 180 “Es ist ein see bei Schichowicz den geneust das schlss die helft mit der fischerey neben dem Waczlaw Wraninssky, dem das see halb zustehet” 140 Studia i materiały z dziejów Śląska, tom IV, pod redakcją Kazimierza Popiołka, 1962, Dokument dla kolegiaty opolskiej z roku 1531 Maleczyńsk.E; Średniowieczne silesiaca w Bibliotece Uniwersyteckiej w Lipsku, „Sobótka”, 1959, .XIV. s.263 i nn. 48 gdyż oficjalna nazwa wsi Szychowice (Schichowitz) to zniemczona słowiańska forma Ciechowic141. Problem jednak tkwi w tym, że niestety nie można się doszukać żadnych Ciechowic nad Odrą a same Ciechowice są często mylone z Czechowicami (obecna dzielnica miasta Gliwic) czy znowu te ostatnie są mylone z Czechowicami spod Bielsko – Biała (część składowa miasta Czechowice – Dziedzice). Jeszcze jeden aspekt tej sprawy dotyczy tzw. chrztów pruskich, tj. zamiany nazw słowiańskich na terenie państwa pruskiego (później niemieckiego) na typowo niemieckie nazwy. Taka zamiana urzędowej nazwy wsi nastąpiła najpierw w 1908 roku w przypadku Pstrążnej (Pstruzna) na Fischgrund oraz dwa lata później w 1910 roku jeśli chodzi o Dzimierz, której nazwa została zmieniona na niemieckie Dreilinden (Trzy Lipy). Co się tyczy naszych Ciechowic (Szychowic) pruscy urzędnicy nie zmienili wówczas nazwy tej miejscowości. Dopiero druga fala urzędowych zmian, która nastąpiła w latach panowania nazistów w Niemczech, dotyczyła Szychowic. Od 1935 roku zmieniano kolejno wszystkie nazwy miejscowości Górnego Śląska, należące wówczas do Rzeszy Niemieckiej. I tak Babitz (Babice) zmieniono na Hochbirken, Schimotzitz (Szymocice) na Simsforst a Schichowitz (Ciechowice) na Oderbrücke. W myśl prawa obecnie obowiązującego nie można używać nazw miejscowych nawiązujących do czasów panowania Hitlera. Dlaczego więc po II wojnie światowej wprowadzono nazwę Ciechowice, rzekomo nawiązującej do historycznego toponimu z XIII wieku, skoro nikt nie potrafi do dziś tego udowodnić. A jedną wskazówką był zapis z 1845 roku Johanna Knie. Oczywiście głupotą byłoby namawiać do zamiany nazwy wsi, co spowodowało by kosztowne i uciążliwe operacje dla wszystkich mieszkańców Ciechowic. Gdyby parlament Rzeczypospolitej w Warszawie, a przede wszystkim śląscy parlamentarzyści uchwalili ustawę o regionalnym języku śląskim na wzór Kaszub, wtedy moglibyśmy używać na równi z polską urzędową nazwą obecnie obowiązującą Ciechowic, śląską tradycyjną nazwą Szychowic. Można by także przeprowadzić proste referendum, poprzedzone wywiadami młodzieży szkolnej w domach. Wystarczyło by zadać jedno pytanie: gdzie właściwie mieszkają mieszkańcy wsi pomiędzy Zawadą Książęcą, Turzem, Łężczokiem oraz Nędzą. Henryk Postawka
Posted on: Thu, 20 Jun 2013 05:03:55 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015