A. Mate Tilahaon Molo mate dakdanak baoa, boru, songon i - TopicsExpress



          

A. Mate Tilahaon Molo mate dakdanak baoa, boru, songon i doli-doli, namarbaju, manang mate dung matua alai ndang dope hot ripe. Ndang pola mardalan adat-paradaton di son. Jala masuk horong natilahaon ma on didok. Holan angka hata apul-apul do dipasahat di son, songon i sian hula-hula manang tulang ni namarsitaonon. Molo tung adong pe niida sian horong ni hula-hula manang tulang ni monding mambahen ulos saput, jala somal binege ulos parsirangan, ndang pola sala i. Alai holan songon i do i. Ndang pola alusan manang lehonon ni namarsitaonon i piso-piso tusi. Molo masa si songon on, biasa muse ndang apala marborngin bangke i dibahen. Pintor sadari na i do i ditaruhon tu udean, dung sae acara huria. Namarlapatan ndang adong pola sipaimaon di parmate ni tilaha i. Nang pe songon i tergantung do i tahe tu keputusan ni hasu-huton dohot keluarga. Jadi molo tung masa pe na masa i, hatop ma tarapul ili-ilu dohot roha ni sude keluarga. B. Mate Purpur Mate purpur ma peristiwa na humansit di parmate ni jolma di ngolu ni halak Batak. Mate somardangka so marranting so marbulung. Na marlapatan ndang adong tubuna, anak dohot boru. Sampe do digoari di halak Batak molo mate si songon on didok “siranggapuri”. Asa molo tung masa pe si songon i, holan angka hata togar-togar, hata apul-apul do sian angka tutur. NB: Adat habatakon do mandok nahumansit mate pur-pur. Molo sian hakristenon, di hita naporsea di Jesus Kristus, dos do hamatean i, jala ingkon sude do mamolus i. Parhitean do hamatean laho mandapothon Tuhanta. Jala didok hata ni Tuhanta do muse, ditompa Debata jolma i asa marguna jala hasea di Tuhan i do. Molo ama do najumolo monding, jala molo poso dope inanta i, olo do gabe mulak tu natorasna. Alai, boi do muse ina i dihappi haha/anggi na, asalma sian holong dohot dos ni roha nasida. Namarlapatan ndang pola mardalan be adat di si. Molo dung dibagasan adat nagok hian nasida di tingki nahot ripe, cukup ma dipasu-pasu sian huria nasida muse dohot dipatupa partangiangan keluarga. C. Mate Punu Molo mate punu didok ma i na so marindang anak baoa, holan boru do ianakhonna. Songon i do huroha pangalahona. Ai so adong na manorushon dohot na manguduti goarna. Hansit do si songon on molo sian adat-paradaton ni hita Batak. Molo najolo jala masa dope i di tingki on, ndang boi dibahen maralaman si songon on. Asa holan angka hata apul-apul do panghataion di si, lumobi sian angka horong ni hula-hula dohot horong ni tulang. Alai, taringot tu goar manang ulaon si songon on hombar ma i nian tu keputusan ni panghataion ni angka tutur dohot raja, lumobi sian hula-hula dohot tulang. D. Mate Mangkar Mate mangkar ima molo mate sada ama manang ina naung mardakdanak, alai ndang adong dope sian dakdanak i naung hot ripe, manang menet-menet dope ianakhonna (mangkar = tata, ndang masak dope). Molo ina do najumolo mate, didok ma i matompas tataring. Alai molo ama do najumolo, didok mai namatipul ulu. Mardalan do adat-paradaton di tingki sisongon on, i ma dinapasahathon ulos tujung dohot ulos saput. Andorang so pinatorang taringot tu ulos saput dohot tujung di son, porlu botoonta adong do na masa, mate ama manang ina, hape ndang gok dope parsaripeon nasida di bagasan adat. Alana, di tingki nahot ripe nasida, mungkin mangalua, jadi holan ulaon na manuruk-nuruk dope ra dibahen tu hula-hulana. Alasan na asing, mungkin pardijabuna (inanta i) sian suku na asing. Godang do angka si songon on di tonga-tonga ni parsaoranta. Jala molo masa angka sitaonon na dokdok i di dongan si songon i, olo do tamba repot ulaon. Songon i ma huroha pangalahona, molo adong angka nahurang sai jumolo ma i patureon, pahantuson asa boi mardalan angka ruhut-ruhut paradaton. Alana adong do pandohan na mandok, ndang manjalo adat nasomaradat. Molo masa si songon on, mate ama manang ina, hape ndang gok adat dope nasida tu hula-hulana, sada hailaan do i nian. Alai ndang i be sitaringotan di son, jalan keluar manang solusi nama: I ma asa dielek-elek jala disomba hula-hulana, songon i tulang ni na mate i. Molo boi nian dijalo nasida ma napuran somba, asa marpangaju roha nasida di pamoruonna. Molo hira denggan do hubungan kekeluargaan jala adong komunikasi nasaleleng on di namarhula-marboru i, nang pe ndang gok adat dope, somalna nian dioloi hula-hula dohot tulang do somba ni pamoruonna i, asal ma sian elek-elek na somba marhula-hula. Teknis di na pasahat Napuran Somba i, boi ma i dipasahat di jabu ni hula-hulana dohot tulangna i, manang di sada inganan naung diton-tuhon. Asa marhite i molo sian horong ni tulang pe napasahaton ulos saput ni namate i dohot sian hula-hula pasahat tujung ni ama manang ina namabalu i, mardalan ma i songon nasomal. Madekdek jarum tu napot-pot, ndang diida mata, diida roha do i. Hombar tu si, molo didok mardalan do adat-paradaton di na mate ina manang ama songon on ma pardalan ni sibahenon tu si: Ditontuhon ma tingki asa marpungu angka namardongan tubu rap dohot horong ni hula-hula dohot tulang ni namarsitaonon i. Ndang namarrapot dope goarna, alai mangido panuturion sian hula-hula dohot tulang, laos ditingki i ma dipangido asa rade ma nian roha nasida mambahen adat diparmonding ni ama manang ina naung jumolo i, ima: Saput ma sian tulang; ulos tujung sian hula-hula. Jadi holan konsep manang pangidoan do dipasahat dongan tubu ni namarsitaonon i tu hula-hula dohot tulang nasida i. Holan on, olo do sipata adong piga-piga pandapot sian hula-hula manang tulang taringot tu si, suang songon i sian angka raja na ro tu ulaon i. Alai, aek godang ma tu aek laut, angka dos ni roha ma sibaen na saut. Di peristiwa na mate si songon on, holan partangiangan manang didok ulaon mangido tangiang do dibahen, ndang adong na marbagi jambar di son. Molo tung dipatupa pe sipanganon di si didok ma i indahan sipaet-paet. Dung mulak sian udean dipatupa ma muse ulaon mambuka tujung, ima sian hula-hula ni namabalu i. Gabe ma jala horas jala ganjang angka umurta sude, sahat saur matua tumpahon ni Tuhanta Pardenggan Basa i. Hata di napasahathon ulos tujung: “Di ho ito/lae (tergantung ise namanghabaluhon). Di tingki on dipaporsanhon Tuhanta do tu ho sitaonon na mansai dok-dok, mansai borat do sitaonon on songon udan nasohasaongan, songon alogo na so hapudian, mansai menek-menek dope angka berengki, hape so marama/ somarina be nasida. Alai ingot ma ndang holan ho na manaon na dokdok on dohot do hami hula-hulamu. Ido umbahen naro hami di tingki on mambahen tujungmu. Asa sada tanda manang simbol do on di na dohot do hami hula-hulamu man-dongani hamu di sitaonon on.” Ditujunghon ma ulos i jala didok muse hatana: “Jala ingot ma hata ni Tuhanta namandok, ‘Ahu do ama di angka namabalu dohot di angka dakdanak di angka na so marama’,” (molo ina do najumolo i) asa disesuaihon pandohan i. Hata dinamambuha ulos tujung Dung sae sian udean, mulak ma tu jabu. Diparade ma aek sitio-tio dohot boras sipir ni tondi di piring, songon i hian diparade indahan dohot dekke. Didapothon hula-hulana ma namabalu i didok ma: “Di ho ito/lae, Nunga hubaen tujungmu nangkin, nuaeng pe ungkaponhu ma, asa gok ulaon i.” Dibungka ma tompu ulos tujung i, laos dipainumhon ma aek sitio-tio i. “Dipamalum Tuhanta ma angka nahansit, habot ni roham.” Diparsuap ma muse na marsi-taonon i. “Tuhanta ma namangapusi ilu-ilu sian hamu, jala tiur ma parnidaan-mu laho parmudu-mudu angka berengkon, jala minar ma bohim managam angka si las ni roha, singkat ni nabernit i, sipasahaton ni Tuhanta di hamu.” Diparsuap tolu hali. Dungi dijomput ma boras dibahen ma tu simanjujung ni nabalu i tolu hali, laos didok: “Pirma tondim bahenon ni Tuhanta, dilehon ma tu ho hahipason dohot gogo laho pature-ture berengki, asa songon hata ni natua-tua ma dohonon: Tinapu bulung siarum, laho uram ni pora-pora, Nahansit i tibu ma malum, jala tibu ma ro si las ni roha. Disulangi ma muse dohot indahan dohot dekke, asa mulak gogo ma songon nasomal. Botima. NB: Andorang so dibahen si buha tujung i dope boras tu simanjujung ni namabalu i, jumolo do dibahen tu simanju-jungna laos didok, “Pirma tondingku”, baru pe dijomput boras tu simanjujung ni namabalu i. Mate Sari-matuaMate sari-matua ima molo mate sada ama manang ina nasosingkop dope sude angka ianakhonna marhot ripe, alai nunga marpahompu. Lapatanna, adong dope sisarihononna, ima angka dakdanakna nasohot ripe i. Jadi didok namate sari-matua ima molo nunga marpahompu sian anak manang sian boru. Alai di tingki on sipata asing do taida namasa di angka ulaon si songon on, jala marragam tahe rumang dohot versi ni ulaon paradaton di ulaon sari matua i, lumobi ma i di tano parserahan on. Asa toho do songon pandohan namandok: Nunga mungkap angka taruntuk, Nunga sega gadu-gadu Nunga muba uhum naburuk, Nunga ro be uhum nabaru. Jadi sada hal na wajar do i nian, lumobi molo tahaithon tu adat-paradaton ni hita Batak nadinamis, lumobi ma i di hata namandok: Aek godang tu aek laut, dos ni roha sibahen nasaut. Adat, sada hasomalan naung tong-tong diulahon. Manang songon hata ni ompunta naparjolo i, ima: Ompu raja di jolo, martungkothon siala gundi Napinungka ni ompunta naparjolo siihuthonon ni naparpudi. Asa hombar tu si, molo tung asing pe rumang dohot ruhut ni ulaon di nasarimatua nataulahon di tingki on, manghorhon nauli nadenggan ma i molo diulahon sian dos ni roha, asalma nian ndang mansegai tu ruhut-ruhut ni angka partuturon. Rupani sai pinangido do naeng sangap, hape ndang boi dope ala syarat tu si ndang cukup. Songon i do di ulaon sarimatua, di ruhut adat-paradaton naingkon marhite keputusan ni angka raja do i marhite-hite rapot, lumobi ma i sian raja ni hula-hula dohot angka tulang. Hombar tusi adong do dua versi namasa, jala nunga taulahon on, di Jakarta sekitarna, ima: Mate sari-matua alai dipasahat dope ulos tujung. Mate sari-matua dibahen ulos sampe tua (dipangido tu hula-hulana asa dipasahat ulos sampe tua). Songon naung taboto, somalna molo sipasahat ulos tujung ima hula-hula ni hasuhuton, songon i muse ulos sampe tua. Alai molo ulos saput ni namate i, somalna sian tulangna ma i. Taringot si pasahat ulos tujung, ulos sampe tua dohot ulos saput pe adong dope versi na asing. Molo taida do angka namasa, lumobi ma i versi ni Toba dohot nahumaliangna tu versi ni Silindung dohot Humbang sekitarna, nang pe ulaon i di Jakarta on. Alai sudena i gabe uli jala denggan do molo sian dos ni roha. Asing dolok asing do duhutna, asing luat asing do ruhutna. Molo tung antar ganjang pe binahen angka hatorangan dohot pandapot taringot ulaon sari-matua on, asa gabe lam antusanta do hira songon dia ma nacocok jala pas di rohanta molo masa sisongon on di tonga-tonga ni keluarga. Alana, asing nama situasi dohot kondisi najolo tu tingki on. Misalna, molo najolo sada keluarga olo do adong 10 halak manang lobi tahe ianakhonna, hape ia nuaeng olo nama holan sada, dua manang tolu. Asa hira maol do sahat tu nasari-matua, lumobi saur-matua, di najolo. Hape ia nuaeng on asing nama. Contoh muse, sada keluarga holan sada do anakhonna, ima baoa, jala nunga hot ripe, gok adat huhut nunga marpahompu sian anakna i. Masuk tu kelompok dia (sari-matua manang saur-matua) ma natua-tua i molo mate? Secara logika, masuk tu saur-matua ma ra namonding i. Hape molo didok saur-matua, ingkon singkop do marpahompu sian anak dohot sian boru, jala ndang adong be sisarihononna. Songon dia ma ruhut ni paradaton tusi? Molo songon i do panga-lahona, maol-mura ma on alusan. Alai molo tung adong pe si songon i, boanon ma i tu panghataion parrapoton di partuat ni namon-ding i. Di si ma diputushon angka raja ni tutur (sian dalihan natolu) angka nahombar tu ruhut ni partuatna. Mulak ma hita muse di ulaon sari-matua. Molo angka rumang ni ulaon dohot ruhutna, mardalan ma adat-paradaton di si, ima: Patupahon parrapoton (martonggo raja) Marpungu do angka namardongan tubu, boru, bere, songon i dongan sahuta mamba-hen sada konsep rencana partuat ni namonding i. Di ma dipasahat pangidoan tu hula-hula dohot tulang asa ditiroi jala ditolopi saluhut rencana i. Di si ma hula-hula dohot tulang mangalehon panuturion, pendapat di angka konsep pangidoan ni pamoruonna. Angka naporlu sihataan, songon konsep sian hasuhuton ima: Ulos saput dohot tujung manang sampe tua. Tempat pemakaman (udean), waktu dohot naasing. Boan manang galang, didok muse ola-parolaan. Mompo (pamasukhon tu jabu-jabuna) Parjambaron Molo tung adong dope di namambuha tujung, dohot na asing. Molo di napasahat, manariashon angka konsep pangidoan, somal-na sian haha/ anggi ni hasuhuton ma. Jala manang songon dia pe kepu-tusan ni parrapoton i, ingkon i do nagabe siulahonon di partuat ni namonding i, jala unang be nian manimbil sian i, asa arga hata ni angka raja ima nadiulahon di adat partuatna. Jadi molo dipangido suhut hian do asa ulos sampe tua dipasahat tu ama/ina si jalo ulos i, hape nadisetujui hula-hula dohot raja ulos tujung do, ima diulahon. Asa dao ma sian hita angka namangharhari naung pinudun (nirahut). Di ulaon sari-matua muse adong taida dipatupa sijagaron, songon simbol manang tanda do i paboa naung marpahompu sian anak manang boru. Ndang di sude luat mambahen si songon i. Songon i muse taringot pangarapoton, mangan pandungoi, ndang sude be mangulahon i. Jala di pambagian ni parjambaran pe, sai hombar ma i tu adat na masa di huta i. Alai asa denggan saluhutna, sai jolo dipangido ma nian angka panuturion sian angka horong ni hula-hula. Asa songon hata ni natua-tua na mandok: jolo diseat hata ma asa diseat raut parjambaron i. Nauli ma sudena i molo sian angka dos ni roha. Gabe ma jala horas.
Posted on: Wed, 31 Jul 2013 02:21:33 +0000

Trending Topics



قال:
ATTENTION-NEXT TOURS WITH GABYS TOUR!!!!! Saturday - 15/03/2014-
I hope you are all aware of the proposed closures of Staines

Recently Viewed Topics




© 2015