AKSAK TİMUR (TİMUR LENK) KİMDİR? AKSAK TİMUR (TİMUR LENK) KİMDİR? Timur kimdir? Timur, kendi adıyla anılan büyük Türk İmparatorluğunun kurucusudur. 8 Nisan 1336da, Türkistanın Keş şehrinde dünyaya geldi. Semerkantın güneyinde bulunan bu yerin bu günkü adı Yehr-i Şebzdir. Babası, Barlas oymağının beyi Turagay (Turgay), annesi Tekine Hatun idi. Barlas boyu Orta Asyadan gelen bir Türk kavmidir. O devirde Barlas boyu Çağatay Hanlığına bağlı idi. Timurun babası 1360da ölmüş, onun yerine geçen amcası Hacı Barlas da 1361de öldürülmüştü. Timur, O sırada 25 yaşlarında idi.Cesur, zeki, bilgili bir Türk asilzadesi olan Timur, siyasî ve askerî dehasını gösterecek her fırsattan yararlanacak, kısa zamanda yükselecek ve cihangir olacaktı. Doğu Türk Hakanlığının tahtına çıkacak, imparatorluğun sınırlarını İtil (Volga)den Hindistandaki Ganj Nehrine, Tanrı Dağlarından İzmir ve Şama kadar uzatacaktı. İskender, Sezar ve Dârâ gibi ünlü cihangirlerin seviyesine çıkabilmek için, Timur, hepsi zaferle sonuçlanan 17 sefer düzenlemiş, 27 ülkenin hakanına baş eğdirmiş, onlara baş olmuştu.Böyle bir şahsiyeti çocukluğundan itibaren bazı özellikleriyle tanımak gerekir. İşte tarihçilerin Timur için söyledikleri: At binen, kılıç kuşanan, attığı oku yüzük deliğinden geçiren bir çocuk; on iki yaşında savaşa katılan bir bahadır; Savaşlardan, savaş talimlerinden arta kalan zamanını okumakla, büyük âlimlerden ders almakla geçiren genç bir idealist; Üç yüz kişilik bir kuvvetle on bin kişilik bir orduyu yenen eşsiz stratejist; Bir savaşta ayağından yaralanan ve bu yüzden adının sonuna Fars dilinde topal anlamına gelen lenk sıfatı eklenen bir başbuğ. (Türkler Aksak Timur Batılılar Tamerlan derler). Dünya tarihine, özellikle Türk-İslâm tarihine çok bilen, dinin, ilim ve sanatın koruyucusu; Asyada Türkçenin, Türk sanat ve kültürünün Fars kültürünün baskısı altında yok olup gitmesini önleyen, öne geçmesi, örnek olması çığırını açan hükümdar; Aman dileyenin dostu, düşmanlarının acımasız baş belası, ama askerlerinin âdeta taptığı hükümdar ve milletinin babası... Bu kadar değil. Günahını sevabından, zulmünü adaletinden çok göstermek isteyenler de vardır. Kellelerden kuleler yaptığını, şehirleri yakıp yıktığını da hatırlatırlar. Yıldırım Bayezidle savaşmış ve kardeş orduları birbirine kırdırmış olmakla da suçlanır. Gerçekten Ankara Savaşından sonra Osmanlı Devleti bir süre bocalamış ve bir fetret devri geçirmiştir. Fakat aynı tarihçiler, hatta bütün tarihçiler, Timurun son ana kadar savaşı başlatmamak için, Yıldırımın ise başlatmak için gayret gösterdiğini yazarlar.Ey Firdevsî, kalk, kalk da, her satırında kötülediğin mağlup Türkü şimdi gör! Timuru Hıristiyan Batı zalim ve yıkıcı olarak anar. Timur, daha hayatta iken bu suçlamalara cevap vermiştir.O, İlhanlı Devletinin ve ona bağlı Çağatay Hanlığının kargaşalıklar, entrikalarla sarsıldığı bir dönemde, yenilmez bir güç olarak ortaya çıkmıştı. Türk, İran ve Arap tarihçileri, bu kargaşalığa Yahudi tüccarların ve Hıristiyan misyonerlerin birinci derecede sebep olduklarını belirtirler. Bu tüccarlar ve bazı misyonerler Avrupa krallarına casusluk yapıyorlardı ve bunlar bütün Türkistana dolmuşlardı. Timur bunların faaliyetlerine son verdi. Hindistandan Hıristiyan misyonerlerin kovulmasını, bu kıtada Müslümanlığın yayılmasını sağladı. Bunun için Hıristiyanlar ona düşman idi. Timur, işgal ettiği yerlerde, Yunan ve Roma eserlerinin kalıntılarını, putları yıkmıştı. Bu yüzden ona yıkıcı demişlerdir. Ama ona kendi devrinin İslâm âlimleri, Kutübeddin,Sâhib-Kırân-ı Âzam Cennet Mekân adını da vermiş ve böylece onun, Dinin kutbu, en iler geleni; Kutlu, güçlü ve cennetlik bir hükümdar olduğunu da söylemişleridir.İsfahandan yetmiş bin kişiyi kılıçtan geçirip kellelerini kule gibi yığması da insan kellesinden kule yapan hükümdar olarak anılmasına sebep olmuştur. Buna kendisinin verdiği cevap şudur: İsfahana bıraktığım memurlarımı ve beş bin kişilik askerimi, isyan edip bir tekini bile sağ bırakmadan kılıçtan geçirdikleri, dinsizlik ettikleri için... İran tarihçilerinin Timurun daima aleyhinde olmalarının, böylece batıda olduğu gibi doğuda da kötülenmesinin bir sebebi de şudur: Timur, İran seferinde, Şehnamenin yazarı ünlü şair Firdevsînin mezarına giderek, Kalk, kalk da, her satırında kötülediğin mağlup Türkü şimdi gör! demiştir. Timurun, İslâmiyete öncelik vermek ve din adamlarını kullanmak suretiyle Türk milliyetçiliğini gerilettiğini söyleyenler de olmuştur. Ama o, kendi devrine kadar Bilge Kağandan başka hiçbir Türk hükümdarın göstermediği bir anlayışla, gurur kaynağını şu sözlerle belirtmiştir: Biz ki Mülük-i Turan, Emir-i Türkistanız: Biz ki Türk oğlu Türküz; Biz ki milletlerin en kadîmî ve en ulusu Türkün başbuğuyuz!... Ankara Savaşından, Yıldırım Bayezidi yenerek Bursayı yakmasından sonra, Osmanlı tarihçilerinin de Timur lehine yazmaları beklenemezdi. Ama, yüzyıllar sonra, her şeyi daha objektif değerlendirmek mümkündür. Yaşadığı devirden, cihangirliğinden, yaptıklarından söz etmeden de onun kimliğini belirttiğimiz zaman büyüklüğünü ifade etmiş oluruz: Timur, Sultan II. Murad Hanın 1441 yılında yazdığı bir nâme ile kendisini Büyük Türk Hakanı olarak tanıdığını ve tâbi olduğunu bildirdiği âlim hükümdar Şahruhun babası; şair hükümdar Hüseyin Baykaranın ve bu gün Ayın en geniş kraterlerinden birine adı verilen Ay atlasında Türk adını bulunduran ünlü astronom Uluğ Beğin dedesidir. Timur 25 yaşlarında iken Çağatay Hanlığı valilerinden Kazgan Hanın emrine girdi ve büyük bir birliğin kumandanı oldu. Kazgan Han onu kızı Olcay Türkânla evlendirdi. Kazgan Hanın düşmanları onu pusuya düşürüp öldürdüler. Timur, Kazgan Hanı öldürtenlere savaş açarak hepsini ortadan kaldırdı. Bu başarıları karşısında Çağatay Hanı onu kendi hizmetine aldı ve Tümen Beyi yaptı Timur bundan sonra nüfuzunu, gücünü hızla arttırdı. Hanlarla, beyler arasında sık sık meydana gelen çekişmelere karışıyor, durumu kendi lehine değerlendiriyordu. Devrin âlimleri, Timuru, devletteki hızlı çöküntüyü durduracak lider olarak görmeye başlamışlardı.1370 yılında Timur, Belh şehrinde, mutlar hâkim ve tam bağımsız bir duruma geldi. Fakat Cengiz soyundan olmadığı ve Cengiz hanedanının büyük prestijinden de yararlanmak istediği için, Cengiz soyunun Çağatay sülalesinden Soyurgatmış Hanı tahta çıkardı onu, hayatı boyunca kukla bir hükümdar olarak yanında gezdirdi. Şeklen ona bağlı görünüyordu, ama mutlak hâkim kendisiydi. Belhte toplanan Kurultay, Timur Kutbeddin ve Sâhib Kırân unvanlarını verdi. Timur kısa bir süre sonra başkenti Belhten Semerkanta nakletti. Bundan sonra dört yöne başarılı seferler düzenledi. Çok iyi planlanmış taktikler uyguluyor, yıldırım savaşları yapıyor ve her seferini zaferle sonuçlandırıyordu. 1371-1377 yılları arasında Harezme üç sefer, Moğolistana iki sefer düzenledi. 1378de birinci Altın Ordu seferi ile ününü bütün dünyaya tanıttı. 1379da Harezme bir sefer daha yaptı. 1380de Herata girdi ve böylece harezm ve Horasan tamamen fethedildi. 1389a kadar yaptığı seferlerle Turfan, Karaşar bölgelerini zaptetti ve Uyguristanı kendisine bağladı. 1390 ve 1391 yıllarında tekrar Altın Ordu seferine çıktı. Bu son seferi düzenlemesine Altın Ordu Hakanı Toktamış Hanın nankörlüğü sebep olmuştu. Çünkü önceki seferlerinde Timur, Toktamış Hanı desteklemiş onun düşmanlarını bertaraf etmişti. Toktamış Han bu destek sayesinde güçlenince bu defa Timura başkaldırmıştı. Bu seferinde, Doğu Avrupaya hâkim olan Toktamışı yıkmak için onun bütün ülkesini işgal etmek, tahrip etmek zorunda kalmıştı. Bu da, Rusyanın doğup gelişmesine sebep olacak ve Timur istemeden sebep olduğu bu gelişmeden dolayı daha sonra tarihçiler tarafından suçlanacaktı. Timur, 1401e kadar yapılan dört seferle Irak ve Güney Anadolu, 1398-99 seferleriyle Hindistan Delhi Sultanlığını, 1401-1402 Suriyeyi fethetti. Nihayet 1402de yapılan Ankara Savaşında Osmanlı Devletini de mağlup ederek itaat altına aldı. Kıymetli bahadırlar sayesinde pek çok yer fethettim ve 27 ülkenin hakanı oldum diyen Timur hakanı olduğu ülkeleri şöyle sıralıyor: Turan, İran, Rum (Anadolu), Mağrib, Suriye, Mısır, Irak-ı Arap, Irak-ı Acem, Mazenderan, Geylan, Şirvan, Azerbaycan, Fars, Horasan, Cidde, Büyük Tataristan, Harezm, Hotin,, Kâbilistan, Bahter, Zemin, Hindistan... (Yirmi iki yer sayıyor, diğerleri de Gürcistan, Ermenistan gibi kafkas ülkeleri). Büyük cihangir son seferini Çine yapacaktı. 1404 yılı kışında her tarafın karla kaplı olduğu bir zamanda yola çıktı. Ömrünün sonuna yaklaştığını seziyor, en büyük cihadı geciktirmemek gerektiğine inanıyordu. Çin sınırındaki Otrar şehrine geldiği zaman durdu. Burada ordusuna büyük bir geçit töreni yaptırdı. Kuğu avı düzenledi. Fakat Timur hastalanmış, yatağı düşmüştü. Hekimbaşı Fazlullah, ona ölüm döşeğinde olduğunu apaçık bildirdi. Bunun üzerine Timur vaziyetini hazırladı. Sayar adamlarını, orduda bulunan torunlarını yanına çağırarak, ölüm döşeğinde bir konuşma yaptı. Timur Ölüm döşeğinde şunları söyledi: Oğullarım, Milletin refahını, saadetini sağlamak için sizlere bıraktığım vasiyeti ve tüzükleri iyi okuyun, asla unutmayı ve tatbik edin. Milletin dertlerine derman bulmak vazifenizdir. Zayıfları koruyun, yoksulları zenginlerin zulmüne bırakmayın. Adalet ve iyilik etmek düsturunuz, rehberiniz olsun. Benim gibi uzun saltanat sürmek isterseniz, kılıcınızı iyice düşünerek çekiniz, bir defa çektikten sonra da onu ustalıkla kullanınız. Aranıza nifak tohumları ekilmemesi için çok dikkatli olun. Bazı nedimleriniz ve düşmanlarınız nifak tohumları saçmaya, bundan faydalanmaya çalışacaklardır. Fakat vasiyetimde size idare şeklini, ana ilkelerini gösterdim. Bunlara sadık kalırsanız taç başınızdan düşmez. Ölüm döşeğimde söylenen babanızın bu sözlerini unutmayın. Benden sonra hakan Pir Muhammed Cihangir olacaktır. Ona, bana itaat eder gibi itaat edeceksiniz. Kumandanlarım, şimdi itaat yemini ediniz! (Ve bütün kumandanlar, saray adamları, ağlayarak yemin ettiler.) Timur, 19 Mart 1405 günü vefat etti. Son sözü Lâilâhe illallah oldu.Cenazesini mumyalayarak Semerkanta götürdüler. Sağlığında çok sevdiği torunu Muhammed Sultan için yaptırdığı türbeye, torununun yanına gömüldü. ALINTI
Posted on: Sun, 03 Nov 2013 23:35:50 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015