AUNG SAN THURA, CAPTAIN ThAI CAWN, BGM Pu Thai Cawn cu 1923 kum - TopicsExpress



          

AUNG SAN THURA, CAPTAIN ThAI CAWN, BGM Pu Thai Cawn cu 1923 kum Matupi peng Luivang khua ah a suak. A pa Thang Ri cu Thai Cawn kum 4 a ti ah a thi. A nu Nei Haih in pasal dang a neih san ruangah a nuih tapa, a pu hnenah a um. Pu Thai Cawn kum 13 a tiin Kumpi in tlawngkai an fialih Matupi ah tlawng a kai. 1940 kum phunli a on tikah Falam ah tlawngkai dingin a feh ih U Aung Dwe hnenah a um. A fanu in a zomtaih tuk ruangah hmundangah a va tlan ih Lai nu thitu Kala pa hnenah a um. Kala pa cu metar timi ek-rut a si ruangah Thai Cawn khal ek-ruh a bomter theu. Thai Cawn cu a riahsia in a tlansal ih thing contractor Wazit hnenah thing tan bawm in umnak thitha nei loin a vakvai. Tlawng a kai thei nawn lo ruangah rualpi pawlin ralkap luh an sawm. A nauhak deuh lai ruangah ralkap ngaingai siloin Band, khuang daar le thlungtum an zirter. 1939 ah 5th Burma Rifles ah an certer. Meiktila in Mandalay ah cuisine Kyaingtung ah a cer vingvo. Japan ral sung india ih a tlannak B.A.I (Burma Independent Army) le Japan komaw in Mirang an do laiah Yenanchaung khua in tan an la nan Japan pawlin mirang an nor vingvo ruangah ah then thek aw ih an tlan theh. Laitlang lamih a tlan na, India lamih a tlan na an si ruri. Thai Cawn khal India ramah a tlan ve. 1941-42 Kawlram ihsin a tlanmi ralkap hmuahhmuah cu Hosiarpur khua ah an kuat thehih Japan do sal dingin training an tuahter. Thai Cawn cu Kawlram ih Japan pawl va thlingthlatu pawlih zir mi training ah a tel ve. A voi khatnak kawlram thlennak Kawlram ih ral thlingthlatu dingah mi (9) an hril mi lakah Thai Cawn khal a tel ve. Cet tel lo mi vanzam in ralkap hriamnam kim kengin Mawlaik khua in peng (17) hlatnak hmunah vanzam in an vat um. Ral pawlih um daan hmuah an thlingthlak hnu-ah an hmuhtonmi hmuahhmuah cu India Brigadier Wingate ih ukmi Headquarter ah wireless in thu an than ringring. Cuticun Thai Cawn tei` thuthanmi vekin Japan pawl umnak kipah bomb an thlak theu. An duh vekin an tuansuak thei lo lawng siloin Brigadier Wingate khal a tomi vanzam a siat ih a thi. Kachin ram Sumparabum khua kiang Litu khua ah an feh ih cuisine American vanzam in India ah an kirsal. A voi hnihnak kawlram thlennak A voi hnihnak Kawlram a thlennak khal Japan pawl thlingthla ding thotho a si ih Chittagong in Lunglei khua ihsin ke in a feh vivo ih Hakha, Falam ihsin Gangaw, cuisine Kalaymyo zin ih an feh lai ah Kalaymyo cu Japan in a lak zo ti an theih ruangah Tedim ah an tlan. Cuisin Imphal zin in an umnak hmunah an kirsal. A voi thumnak kawlram thlennak Kawlram an feh hlan 1943 ah vanzam par ihsin parachute dawp ih tum an zirter ta ciamco. An thiamngah in Kawlram Maymyo kiangah va dawp ding an si. An bawi cu Major Martin a si ih cet tel lo vanzam an zir lai khalah Major Martin thotho in a uk. 1944 Mirang pawlin Kawlram an do rero ih Thai Cawn te cu Maymyo kiangah zan nazi 12 thla-van lai ah an va dawp. Shan pawl bomnak in Maymyo ih Japan ralkap umnak, vanzam leng tumnak pawl thlingthla in Mirang Acozah ralkap hnenah an sim ih bomb an thlak. Mirang ralkap pawlin an nor vivo ih Maymyo an lak. Cuisin vanzam in India ah an kir sal. A voi linak kawlram thlennak le b.g.m ngahnak Japan pawl ral an sungih Mirang ralkap in an nor vivo lai ah ral thlingthlatu dingah Thai Cawn te cu Thaton khua kiangah parachute in an dawpter lala. Parachute thawn an dawpnak hmun cu Karen khua a rak siih Thai Cawn tei` hnenah Karen ralkap pahnih an tel ve ruangah anmah pawl bomnak in Japan pawl umnak thate`n an thlingthla thei ih Mirang ralkap hnenah thu an than thei ringring. Thaton ih Thai Cawn tei` umnak tlangpar hmunrawn ah vanzam leng tumnak an cek ih mi pahnih tlem vanzam fate a tum thei. Thai Cawn te cu cui vanzam fate in Mingaladon ah an tum theh. Mingaladon ih vanzam tumpi thawn India ah an va kirter lala. Japan ral an sungih Mirang pawlin an neh zo ruangah Thai Cawn te pawl khal Kawlram 1st Chin Rifles ah an kuat. 1st Chin Rifles ih bawi bik Major Martin in Thai Cawn cu B.G.M tacik na ngah ti`n a sim. B.G.M timi cu Burma Gallantry Medal tinak a si. Aung San a thei thiam lo 1st Chin Rifles, Letpadan ah HQ tuah lai a si ih Thawi Cawn cu sen hnih in a thleng. Battalion zate`n Mingaladon ah an ceer ih puan inn(tambu) sakmi sungah an um. Nikhat cu Quarter Guard Commander a tuan ih cui ni kherkher ah Battalion zoh dingin Aung San thleng ding a si ruangah a thlen le General Salute nan pek ding ti`n ralrinnak thu an than. Aung San cu thluntu nei in upa zetin a ra thleng ding hmang ti nalak ah mi menmen vekin amahte lawng a ra thleng dukdi. Thai Cawn in a hmuh tikah bawi upa tumpi a thleng dingih hi lamah ra hlah ti`n a dawi. Major Kap Cong ka tong duh a ti ruangah a kawhsak ih a thlen tikah tih zetin salam a rak pek hnu-ah Mirang C.O hnenah an fehpi. A kir lam Quarter Guard a thlen cun General Salute a pek ih Aung San cun, “Saya, na hnatuan a fel”, ti ah a lawm hngehnge. Thurah tacik a ngah Thai Cawn sent hum (sgt) a ngah hnu Akyab ah an cer ih “A” coy ah Palaton Sgt. tuan in Mepung khua humhim dingin an company pi in an um. Zing khatah rin lo pin Alan sen communist pawl mi 1000 tlukin an company Head Quarters an kulhih an kah ciamco. Thai Cawn in ralkap pawl leilung banker sungah to thehin kap uh ka lo ti hlan lo, nan kap lo pei tin thu a pek. Ral pawl cu an au kio phah in Laimi pawl a sung khan uh tin an au ciamco. Thai Cawn in ralkap hleihnih lai a sung khan vekin an kut a hawiter ih ral pawl cun thatho zetin a sung an khaan zo tin kap nawn lo in an lang vingvo. Ral pawl cu Alan sen hawi in a buur a buur in an rung lang ngah ti a hmuh vete`n, kap uh tin a ralkap pawl thu a pek tikah heh tin an kap aw ciamco. Miruak 90 le meithal hriamhrei 300 tluk an taan ih raal pawl cu thei patawkin an tlan. Cuihsin 1949 kum ah Thai Cawn cu a ralthat ruangah “THURA TACIK” an pek. A thi zo mi a nungsal Thai Cawn cu Akyab in Rangoon ah a thawn hn R.P.Sgt tuanin a um lai ah motor cycle to thiam zet a si ruangah ralkap palik lut thar pawl motor cycle to a zirh theu. Mingaladon lam tiang motor cycle a hei to ih an kiir lamah motor pi thawn an pah aw ngel cel. A zirhmi ralkap pawlin ralkap sizungpi ah an ret lohli ih Sibawi pawlin an tuamhlawm rero nan a thizo tin mi thi retnak khaan sungah hnipuan lo pin an ret. A khaan cu a lengin tawh an hren. Ziangtin simaw a nungsaal ih a hungtho ih a au ciamco. Tawh hrenmi a si ruangah an thei lohli lo ih napin a au sinsin tikah an thei saal ih Sizung hnatuan pawlin sangka an on sak vete`n lawnfang khehin a tlan ciamco. Sizung hnatuan ralkap pawlin an dawi ih an kaih hnuah tha te`n an tuamhlawm. Thate`n a dam hnu hna a tuan thei saal ruangah Prime Minister U Nu kiltu dingah platoon pakhat hotu in an retih C.S.M (company sergent major) a ngah. Insein kahawknak le a ral thatnak Karen ral pawlin Insein an lak theh hnu Rangoon la dingah tan an khuar. 1st Chin Rifles cu Mingaladon ah an ceer ih Karen pawl Rangoon lut thei lo dingin an kham ringring. Lai ralkap raltha deuh hmuah Emergency commission Officer bokhat an pek thehih Thai Cawn khal bokhat an pek ve. 1st Chin Rifles le Kawl ralkap le 2nd Chin Rifles pawl cu Kamayut lam in a hrek, Sawbuazigone lamin a hrek an khamih Karen pawl thawn nitin an kap aw. Thai Cawn le a ralkap pawl cu Karen tei` tan khuarnak U Taw pakan cetzung an lak hnu Rubber rul human sungih an tan khuarnak pawl hmuah khal an neh theh. Ral pawl an dawi thei theh. Karen pawl cu Usetkan phongyikyaung kiang in tan an khuar lala ih cutawk hmun cu a kiangih a ra mi hmuah kah theih hluahhlo tlangbo a si ruangah olten lak theih a si lo. Cuih hmun la thei dingah Thai Cawn in a duhmi rualpi pali a hril ih dunglam ihsin kap dingin ruahnak an nei. Ral te ih umnak an va lon ngah in meisa zian dawng tangphaw a kap dingih ral pawl an tlaan ding. Raal pawl an tlannak lamah meisa zian dawng a sen a kap sal dingih cu tikah ral pawl an tlaannak lamah hmakhatten ralkap pawlin an kap ciamco ding tin timtuahnak a nei. Thai Cawn le a rualpi pawl cu longyi angki siava-te thawn meithal, kutkaih bung, hriamnam dang kimte`n keng in a thupten Karen ral pawlih dunglamin an va lut. Karen ral pawl cu laklawh caante a si ruangah raw lei na, a it na, phekap na an si lai ah Thai Cawn le a rualpi pawlin an kap ciamco ih ral an neh. Karen ral pawl cu PWD Bangla umnak ah tan an khuar sal. A hmun thirhling in an kulh, leitlung kua an lai ih ralhruang hnget ten an tuah hnuah ral an bawh. Ol ai tei` nor thei rual a si lo. C.O Hrang Thio in Thai Cawn cu va do dingah a fial. Thai Cawn khal ralthabik mi 3 a hrilih a cuih zan, zantim lai-ah va kap dingin khua a khang. Meithal, hriamnam le thirhri tannak(pliers) plizer keng fingfingin zan nazi 12 in hnatuan an thok. Vate fate ai siar lo ziangdang thawmvang um lo in a dai khepkhep. Thai Cawn te khal a thupten ral tei` umnak an naih vingvo ih thirhri cu an ah tan hnu-ah santeri kiltu a ihthat lai ngelcel a si ih Sgt. Run Ling in a sam in a kaih hnu-ah a hngawngah naming a sun. Thi lohli lo in a hrum rero nan a rualpi pawlin an theih lo lai ah Thai Cawn te in an kap ciamco, bung tla in an deng. Mei thal kah thawm an theih vete`n dunglam ralkap pawl khalin an kap ciamco. Ral pawl mi 12 ruak an hmu. A dang pawl cu, lu sam mang lo in an tlan theh ih ral pawlih umnak cu an la ngah thei. Karen ral pawl cu hlapi-ah tlan lo in an then theh aw ih Mindamahgone tlang pawng te hmun in a hrek, Sawbuazi thlanmual lamin a hrek tan that khuar salin 1st Chin, 2nd Chin le 3rd Chin pawl thawn nitin an kap aw. Cerek cu ruahsur vekin khui khalah feh ngamnak a um lo lai ah C.O Hrang Thio le bawi upa tla cu jeep car thawn Thai Cawn tei` tan khuarnak lam panin ralkap pawl tha pe dingah an feh. Thai Cawn khal a motor mawn lai-ah a ke savutvi a thei nan a zoh man lo. A hnu ah vun zoh na khaw a kehlam ke mawca sungah carek pakhat an sar ruangah mi hrekkhat in Thai Cawn hi cerek kham theinak a nei a titu tla an rak um. Karen raal hotu U Saw Ba U Gyi in Kawl kumpi hnenah rem aw dingin thu ronnak a neih ruangah nithum sung kap aw lo ten an um. Culai ah zantin ral pawl thuthup ca pek ih motor cycle thawn a kir theu mi Thai Cawn tei`n an thei. A thup ten an va bawh hratih an va that. Ral daihnak an ronawk mi an lungkim thei lo ruangah an kap aw sal ciamco. Thai Cawn cu zarhkhat lai a khuan cawl ding asinan meithal awn a theih cun a um thiam nawn lo. Karen ral pawl cu, Aungsanmyo Banian setzungah tan that khuar in an um. Setzung innpi tlunah vunnel dip le fangcang dip pawl a kiimvelah khat ko ret tahratin cutawk hmun ihsin ral a bawh. Zung luhnak sangkapi khal an phit ih vunnel le fang dip tla a kiangkap ah ret in an rak bawh thotho. 1st Chin Rifles in an va do nan an do thei lo. C.O Hrang Thio a khawruah a har ruangah Thai Cawn le Run Ling te a ko ih a cui hmun cu do dingah a fial lala. Thai Cawn cun hiti`n khawkhannak a nei. Jeep car pakhat amour-car vekin cerek khaan thir thawn kan kulh theh dingih motor hmai ah thir zum hak zet pawl bun tahratin cet innpi sangka bal ko pahsuak ih “C” coy pawl a rang thei bik lut ih ral umnak long dingin khua an khang. An khawkhanmi cu Hrang Thio an ron tikah a lungkim pi ruangah ralkap tank workshop ah an duh vekin an tuahter lohli. Ni khat ni nazi 2 ah an khawkhan vekin raldo dingin an va pok mai. Jeep car cu Thai Cawn in a mang ih Run Ling thawn cet sangka pi cu jeep thawn full-speed in a mawng ih atawt ciamco. Ral pawlin an rak kap ciamco ih cerek cu ruahsur vekin a sur, bung in an run deng nan Thai Cawn te cu vanthatnak ah zianghman an cang lo. Jeep cu dungkir sal in voi hra tluk a pah cun sangkapi a pahsuak thei. Cu veten “C” coy ralkap pawl cu thal kah vekin an lut ciamco. Thai Cawn le Run Ling khal jeep tlun in an tum lohli ih sting-gun in a kiangkap ral pawl an kap vivo. Ral pawl cu zianghman an ti thei nawn lo ih rualpi ruak hman la man nawn loin lu sam mang loin an tlan theh. Insein thlanglam in UMP pawl khalin an do ciamco ve ih ral pawl cu a zanzan in Hlaing tiva khatlam ah an tlan theh. Thai Cawn le a rualpi pawlih ralthatnak le an khawkhan lairelnak a that ruangah Insein khawpi cu Karen kut in an lak thei sal ih Acozah kut sungah an ap thei sal. Cui ni cu 1949 April 22 a si ih kan laimi ralkap thuanthu ah rolung bun ni a si. Ral nehnak Battalion in puai pi tla an tuah. Insein ral sungah Laimi ralkap tampi an thi, kut ke tan a tuar na, hma nasa zetin tuar ih dam thei nawn lo ih thi na, a phunphun tuar in an rak humhim dah a si. Thai Cawn cu 1949 ah “Thurah” a ngah. Karen ral cu daai ngaingai thei lo in Tantabin khua ah tan that khuar in Acozah ralkap an bawh theu. C.O Hrang Thio cu Karen ral do dingin tlun lamin thu an pek vekin 1949 August ni 6 ah Tantabin ral do dingin Coy 4 thawn an pok. Thai Cawn in jeep car a mawngih Hrang Thio, sibawi Capt. Mawng Dwe, Capt. Thla Mawng le Rua Khar pawlin an thlun. Karen ral pawlin an bawh ih an kai thluh. Asinan September thla ah Insein Hlaing tiva zin tinbaw in Tantabin cu an va do salih ral kutin an ruun suak thei sal. 1950 January ni 4 ah ral thazet le mangbangza ih ral a dotu pawl lakah Thai Cawn cu Kawlram sungih a sangbik hminthat upatnak Tacik “Aungsan Thura” an pek. Thai Cawn ih rualpi dang ralthabik pawl khal “Thiha Thura” “Thura” “Thuzekaung hmat dan vuan” tivek hminthatnak an pek. A sang bik Aungsan Thura a ngah mi Kawlram kulh sungah mi 6 an um ih cui sungin Thai Cawn pakhat lawng a nun laiah a ngah. Toungoo, Tantabin a um lai khalah cutawk khua kiangkap ih Karen ral pawl tla a do theu ih a nungin a kaih mi tla an tam pi. Nupi thitnak le khua tlunnak 1952 ah khuan tla thum a ngahih khua ah a tlung. Ram tla a tawiih Vui tla a kap. A khawpi pawlin an hmuakih an sunlawih zet. A pu ih fanu fala hmeltha zet a thi ih a khuan a cem in ralkap sungah a run hruai. Battalion a thlen hnu 24 Burma Regiment, Kyaingtungah an ceerter. Culai ah Tuluk raang ralkap pawl Kawlram an lut ih Kawl ralkap pawl thawn an kap aw theu. Thai Cawn cu Company Commander a siih Mongphiat, Mahilon khua lam tla ah Tuluk ralkap pawl thawn nasa zetin an do aw theu ih ral tampi a that ngah. Voikhat cu Tuluk ral 800 thawn an kap aw ciamco nan minung le hriamnam an bang awk lo ruangah bawmtu um lo in an kir sal. Shan ram Maingpung a um lai khalah Tuluk raang pawl thawn an kapaw ciamco ih Tuluk ral 20 a that. An hnipuan, hriamnam, Rifles, carbine, 70mm 75mm pukpi pawl tla an lon theh. Cuih hnu in Mawngphiat khua ah an thawn. Mawngphiat khua cu ral a dai ih Thai Cawn khal um har ah thli meithal thawn a tawi vak theu. Voi khat cu tisum dennak ah fala hmektha zet a va tong ih an biak aw an leng aw theu ih thi dingin a va dil. Fala nu khalin na nupi a lungkim takah a ti ruangah Battalion ih a nupi a va ron. A nupi in, in cawm thei taak ah a ti ruangah zate lungkim in nupi pahnihnak a nei sal. An hmin ah Chinma le Shanma ti`n an ko hngai. Pu Thai Cawn cu 24 Burma Regiment ihsin 21 Burma Regiment Loikaw ah an ceer. Kumkhat hnuah 4 Burma Regiment Pegu ah an ceer lala. Pegu Yoma ah communist ral pawl thawn voili voinga tluk an kap aw. Cuihsin an Battalion in Kutkhai ah an ceer. Cuihsin Patanaw ah an ceet lala. 1959 ah sui 71/2 ticle a ritmi Medal, Tamada pa in laksawng a pek. Pension a lak nak Thai Cawn cu bang hnephnep in ralkap sungah ral kahnak a phunphun, ceer le vaih thawn a nunnak a liam thluah thlo ruangah ralkap ihsin suah a dil nan pe lohli loin kum hnih hnu lawngah suah theinak a ngah. A hnatuanpi pawlin an ui zet ih an riah khal a sia zet. An tlun khalah olten an feh suak thei lo. Akyap Paletwa zin lam in an tlungih an thilri phurtu ah minung 35 a tul. Dam le cakte`n an khawpi pawl thawn an tong aw. Nghalhriang in a pum a taai 1965 ah khawpi pawl thwan ram an toihnak ah ngalhriang zan lamah a kap. A thi zo ti ruahmi a thai zingah a nung in an va tong. Thai Cawn cu Ngalhriang in a rak nam ih a kap beet nan thi lohli lo in a ho in a taai ciamco ih a pumpi le ril pawl tla an pawt theh. A rualpi pawlin an run ngam fawn lo ih ngalhriang taai mi hma 12 a pu. A zaanzaan in Matupi sizungah an zawnih thate`n an rak tuamhlawm hnuah a dam sal. Ralkap tuan lai ih cerek ruahsur lakih ral a do lai hmanah cerek a tong lomi Thai Cawn a tu cu ngalhriang in hmasi 12 a then a si cu. Pension lak hnu a hnatuannak Thai Cawn cu a pension lak hnu an khua tanglam tiva kiangah inn a sakih fangcang, hanghnah hangrah, vok, ar zuatin a nupi 2, fate 7 veve nei in an zate`n minung 17 cawm in khua an sa. 1974 ah Matupi in Hluatdaw Kusale an pek. 1978-81 tiang Matupi myone lukngan sitsiyi ukkathah a tuan. Thai Cawn cu ralkap sungah raltha hminthangbik “Aungsan Turiya” “Tura” BGM hminthatnak a phunphun ngah in ram le miphun hrangah taimak suah in a tuan. 1988 February ni 18 ah dam lonak thawn Yangon No.2 ralkap Sizungpi a pan nan dam thei nawn lo in a mai kum 65 a ti in a nunnak a cem ta. Reference, Chin National Day, Golden Jubilee Commenmorative Magazine (1948-98) Yangon, Page.199 Collegian Sein Tin ih ngan Aungsan Tura Thai Cawn
Posted on: Fri, 05 Jul 2013 14:52:18 +0000

Trending Topics



Recently Viewed Topics




© 2015