Ayodhya Kaanda - Sarga 35 In this Sarga, Sumantra, the chief minister of King Daṡaratha, lashes at Kaikēyee for being such an obtuse person. He warns that everyone would leave the city and follow Rāma, if he goes to Vana. He reminds her of her mother’s stupidity and urges her not to follow the example of her mother. He warns her of the damnation that she would face from people if Rāma leaves to the Vana. But all he said ends in vain, with Kaikēyee standing unmoved. 2.35.1-4 తతో నిర్ధూయ సహసా శిరో నిశ్శ్వస్వ చాసకృత్ । పాణౌ పాణిం వినిష్పిష్య దన్తాన్ కటకటాప్య చ ॥ లోచనే కోపసంరక్తే వర్ణం పూర్వోచితం జహత్ । కోపాభిభూతస్సహసా సన్తాపమశుభం గతః ॥ మనః సమీక్షమాణశ్చ సూతో దశరథస్య సః । కమ్పయన్నివ కైకేయ్యా హృదయం వాక్ఛరైశ్శితైః ॥ వాక్యవజ్రైరనుపమైర్నిర్భిన్దన్నివ చాశుభైః । కైకేయ్యా స్సర్వమర్మాణి సుమన్త్రః ప్రత్యభాషత ॥ tatō nirdhūya sahasā ṡirō niṡṡvasva cāsakṛt । pāṇau pāṇiṃ viniṣpiṣya dantān kaṭakaṭāpya ca ॥ lōcanē kōpasaṃraktē varṇaṃ pūrvōcitaṃ jahat । kōpābhibhūtassahasā santāpamaṡubhaṃ gataḥ ॥ manaḥ samīkṣamāṇaṡca sūtō daṡarathasya saḥ । kampayanniva kaikēyyā hṛdayaṃ vākcharaiṡṡitaiḥ ॥ vākyavajrairanupamairnirbhindanniva cāṡubhaiḥ । kaikēyyā ssarvamarmāṇi sumantraḥ pratyabhāṣata ॥ Thereupon, Sumantra, the charioteer, shaking his head violently, heaving great sighs, pressing his palms against one another and grinding his teeth, his eyes blood-shot and his face changing color because of overpowering indignation and a veil of sadness that suddenly fell upon him, read the mind of Daṡaratha and raved at Kaikēyee, as if he was going to shake her heart from the bottom, and tear her vitals with his unparalleled and diamond sharp shafts of words delivered at lightning speed. The dynamics of the events here should be self evident. But drawing a parallel of it in the contemporary world may make it more vivid. So, let me offer a parallel here. Think of a mid-sized business. The CEO, who is in his late forties, falls seriously ill. A junior executive, named K, takes personal care of the CEO and does everything needed during that critical time and helps the CEO come out of the clutches of death. The grateful CEO offers K something in reward. But K, being the humble and good natured person he is, doesn’t seek anything in return. But the CEO insists saying, “OK, ask me anything you want any time, I shall only be pleased to give you”. Twenty years passes by and this whole thing recedes in every one’s memory. The CEO is now in his late sixties. He has been grooming one of the executives, named R, to take the reins and he makes a public announcement of it. R is an excellent, capable and respected gentleman. He proved his abilities more than once over the past decade. He is loved by everyone in the company. He commands respect and regard not only among the rank and file of the company, but also among the partners and all other stakeholders. K is also happy with the decision. However, K’s friend, M, is not happy. He tells K, “You have enjoyed a great relationship with the CEO thus far. But you won’t enjoy the same relationship or privileges with the new CEO. It is in your interest to make B, your favorite, as the next CEO”. K says, “This is absurd. I like R as well!”. But M presses on saying, “When the CEO was sick twenty years ago, he made a promise to you that he will give anything you want. Here is your chance!”. With enough persuasion, K is convinced and insists with the CEO that B should be the next CEO. Further K insists that R should be fired from the company (just as Steve Jobs was forced out of Apple) so that he will not be a threat to B. The boat is rocked. Everything is in turmoil. No one in the company or among the stakeholders likes this. No one is happy about the flipping of the decision by the CEO. No one is happy that R is not going to be the next CEO. In fact, many people want to leave the company and join R in whatever he does (just as many of the Apple employees quit Apple to follow Steve Jobs and join his next company). What are the choices of the CEO now? A) To honor his word and pass on the reins to B and fire R, putting everything in turmoil and even risking the future of the company to some extent. B) To dishonor his own word given to K, and do what everyone likes, by passing on the reins to R. C) Wishing that R takes the reins in a coup with his supporters. --------------- Ṡlōkas 2.35.9-10: Sumantra says that it is customary that the eldest son inherits the kingdom. In Ṡlōka 2.8.24, Manthara claims that kings install either the eldest or one of the other more qualified sons. Custom offers all kinds of examples. One can always pull an example that suits one’s purpose. What one pulls as an example, determines one’s character. 2.35.5-6a యస్యాస్తవ పతిస్త్యక్తో రాజా దశరథః స్వయమ్ । భర్తా సర్వస్య జగతః స్థావరస్య చరస్య చ । న హ్యకార్యతమం కిఞ్చిత్తవ దేవీహ విద్యతే ॥ yasyāstava patistyaktō rājā daṡarathaḥ svayam । bhartā sarvasya jagataḥ sthāvarasya carasya ca । na hyakāryatamaṃ kiñcittava dēvīha vidyatē ॥ O lady! Huh! You are able to forsake even your husband Daṡaratha, the king, lord of everything that is mobile and immobile; what else could there be that you will not do? 2.35.6b-7 పతిఘ్నీం త్వామహం మన్యే కులఘ్నీమపి చాన్తతః । యన్మహేన్ద్రమివాజయ్యం దుష్ప్రకమ్ప్యమివాచలమ్ । మహోదధిమివాక్షోభ్యం సన్తాపయసి కర్మభిః ॥ patighnīṃ tvāmahaṃ manyē kulaghnīmapi cāntataḥ । yanmahēndramivājayyaṃ duṣprakampyamivācalam । mahōdadhimivākṣōbhyaṃ santāpayasi karmabhiḥ ॥ I cannot but think of you as the destroyer of your husband and, in the end, the entire family! You have made him miserable, the one who is otherwise invincible like the great Indra, unshakable like a mountain, and imperturbable like a ocean. 2.35.8 మావమంస్థా దశరథం భర్తారం వరదం పతిమ్ । భర్తురిచ్ఛా హి నారీణాం పుత్రకోట్యా విశిష్యతే ॥ māvamaṃsthā daṡarathaṃ bhartāraṃ varadaṃ patim । bharturicchā hi nārīṇāṃ putrakōṭyā viṡiṣyatē ॥ Do not insult Daṡaratha, your husband, who takes good care of you and gives everything you ask for. Women consider the good cheer of a husband to be more valuable than that of a Crore of sons. 2.35.9 యథావయో హి రాజ్యాని ప్రాప్నువన్తి నృపక్షయే । ఇక్ష్వాకుకులనాథేఽస్మిం స్తల్లోపయితుమిచ్ఛసి ॥ yathāvayō hi rājyāni prāpnuvanti nṛpakṣayē । ikṣvākukulanāthēsmiṃ stallōpayitumicchasi ॥ It is customary to see the sons inheriting the kingdoms as per their seniority, at the end of the rule of a king. You want to stop that from happening for the lord of Ikshwāku dynasty! 2.35.10 రాజా భవతు తే పుత్రో భరతశ్శాస్తు మేదినీమ్ । వయం తత్ర గమిష్యామో రామో యత్ర గమిష్యతి ॥ rājā bhavatu tē putrō bharataṡṡāstu mēdinīm । vayaṃ tatra gamiṣyāmō rāmō yatra gamiṣyati ॥ May Bharata, your son, become the king and rule the earth! But we will all go wherever Rāma goes! 2.35.11 న హి తే విషయే కశ్చిద్ ర్బ్రాహ్మణో వస్తుమర్హతి । తాదృశం త్వమమర్యాదమద్య కర్మ చికీర్షసి ॥ na hi tē viṣayē kaṡcid rbrāhmaṇō vastumarhati । tādṛṡaṃ tvamamaryādamadya karma cikīrṣasi ॥ What you are doing is so much against custom that no Brāhmaṇa would like to live in your country! 2.35.12-13 నూనం సర్వే గమిష్యామో మార్గం రామనిషేవితమ్ । త్యక్తాయా బాన్ధవైః సర్వైర్బ్రాహ్మణైః సాధుభిః సదా ॥ కా ప్రీతీ రాజ్యలాభేన తవ దేవి భవిష్యతి । తాదృశం త్వమమర్యాదం కర్మ కర్తుం చికీర్షసి ॥ nūnaṃ sarvē gamiṣyāmō mārgaṃ rāmaniṣēvitam । tyaktāyā bāndhavaiḥ sarvairbrāhmaṇaiḥ sādhubhiḥ sadā ॥ kā prītī rājyalābhēna tava dēvi bhaviṣyati । tādṛṡaṃ tvamamaryādaṃ karma kartuṃ cikīrṣasi ॥ All of us, for sure, will go wherever Rāma goes. What pleasure would you derive out of acting in such an unconventional manner, O queen, that makes all the Brāhmaṇas, kith and kin and virtuous men desert you forever? 2.35.14-15 ఆశ్చర్యమివ పశ్యామి యస్యాస్తే వృత్తమీదృశమ్ । ఆచరన్త్యా న వివృతా సద్యో భవతి మేదినీ ॥ మహాబ్రహ్మర్షిసృష్టాః వా జ్వలన్తో భీమదర్శనాః । ధిగ్వాగ్దణ్డా న హింసన్తి రామప్రవ్రాజనే స్థితామ్ ॥ āṡcaryamiva paṡyāmi yasyāstē vṛttamīdṛṡam । ācarantyā na vivṛtā sadyō bhavati mēdinī ॥ mahābrahmarṣisṛṣṭāḥ vā jvalantō bhīmadarṡanāḥ । dhigvāgdaṇḍā na hiṃsanti rāmapravrājanē sthitām ॥ It is indeed amazing that the earth has not broken into pieces and the blazing, baleful and rebuking words of Brahmarshis have not destroyed you for your act of insisting on Rāma’s exile! 2.35.16 ఆమ్రం ఛిత్వా కుఠారేణ నిమ్బం పరిచరేత్తు యః । యశ్చైనం పయసా సిఞ్చేన్నైవాస్య మధురో భవేత్ ॥ āmraṃ chitvā kuṭhārēṇa nimbaṃ paricarēttu yaḥ । yaṡcainaṃ payasā siñcēnnaivāsya madhurō bhavēt ॥ No one can find sweetness by axing the mango tree and nursing a neem tree with all care, showering milk on it. 2.35.17 అభిజాత్యం హి తే మన్యే యథా మాతుస్తథైవ చ । న హి నిమ్బాత్స్రవేత్ క్షైద్రం లోకే నిగదితం వచః ॥ abhijātyaṃ hi tē manyē yathā mātustathaiva ca । na hi nimbātsravēt kṣaidraṃ lōkē nigaditaṃ vacaḥ ॥ I think that you must have inherited this by birth from your mother. After all, is it not said that honey does not flow from a neem tree? 2.35.18-19 తవ మాతురసద్గ్రాహం విద్మః పూర్వం యథాశ్రుతమ్ । పితుస్తే వరదః కశ్చిద్దదౌ వరమనుత్తమమ్ ॥ సర్వభూతరుతం తస్మాత్సంజజ్ఞే వసుధాధిపః । తేన తిర్యగ్గతానాం చ భూతానాం విదితం వచః ॥ tava māturasadgrāhaṃ vidmaḥ pūrvaṃ yathāṡrutam । pitustē varadaḥ kaṡciddadau varamanuttamam ॥ sarvabhūtarutaṃ tasmātsaṃjajñē vasudhādhipaḥ । tēna tiryaggatānāṃ ca bhūtānāṃ viditaṃ vacaḥ ॥ We have all heard about the stubbornness of your mother in the past. A certain benefactor had granted your father a special ability. Because of that, that lord of the peoples could interpret the sounds made by every living being. He could understand the talk of every passing being. 2.35.20 తతో జృమ్భస్య శయనే విరుతాద్భూరివర్చసః । పితుస్తే విదితో భావ స్స తత్ర బహుధాఽహసత్ ॥ tatō jṛmbhasya ṡayanē virutādbhūrivarcasaḥ । pitustē viditō bhāva ssa tatra bahudhāhasat ॥ Then your brilliant father understood what an ant near by the bed had said. And he could not stop laughing. 2.35.21 తత్ర తే జననీ క్రుద్ధా మృత్యుపాశమభీప్సతీ । హాసం తే నృపతే! సౌమ్య జిజ్ఞాసామీతి చాబ్రవీత్ ॥ tatra tē jananī kruddhā mṛtyupāṡamabhīpsatī । hāsaṃ tē nṛpatē! saumya jijñāsāmīti cābravīt ॥ Then your mother, longing for the noose of Death, became angry, thinking that he was making fun of her and asked him: “What makes you laugh, King, dear, I wish to know!” 2.35.22 నృపశ్చోవాచ తాం దేవీం దేవి! శంసామి తే యది । తతో మే మరణం సద్యో భవిష్యతి న సంశయః ॥ nṛpaṡcōvāca tāṃ dēvīṃ dēvi! ṡaṃsāmi tē yadi । tatō mē maraṇaṃ sadyō bhaviṣyati na saṃṡayaḥ ॥ Then the king replied to that lady, “O Queen, if I tell you the reason, I will meet with certain death!” 2.35.23 మాతా తే పితరం దేవి! తతః కేకయమబ్రవీత్ । శంస మే జీవ వా మా వా న మామపహసిష్యసి ॥ mātā tē pitaraṃ dēvi! tataḥ kēkayamabravīt । ṡaṃsa mē jīva vā mā vā na māmapahasiṣyasi ॥ O Queen, your mother then said to your father, the king of Kēkaya, “Do not make fun of me. Tell me, regardless of whether you live or die!” 2.35.24 ప్రియయా చ తథోక్తస్సన్ కేకయః పృథివీపతిః । తస్మై తం వరదాయార్థం కథయామాస తత్త్వతః ॥ priyayā ca tathōktassan kēkayaḥ pṛthivīpatiḥ । tasmai taṃ varadāyārthaṃ kathayāmāsa tattvataḥ ॥ Upon that imploring of his dear one, the lord of the Kēkaya land, said everything as it happened to the benefactor. 2.35.25 తతః స్స వరదః సాధురాజానం ప్రత్యభాషత । మ్రియతాం ధ్వంసతాం వేయం మా కృథాస్త్వం మహీపతే! ॥ tataḥ ssa varadaḥ sādhurājānaṃ pratyabhāṣata । mriyatāṃ dhvaṃsatāṃ vēyaṃ mā kṛthāstvaṃ mahīpatē! ॥ That good natured benefactor then advised the king: “O king, let her die or perish, do not do that!” 2.35.26 స తచ్ఛ్రుత్వా వచస్తస్య ప్రసన్నమనసో నృపః । మాతరం తే నిరస్యాశు విజహార కుబేరవత్ ॥ sa tacchrutvā vacastasya prasannamanasō nṛpaḥ । mātaraṃ tē nirasyāṡu vijahāra kubēravat ॥ Following the words of that good natured benefactor, discounting off your mother, he (the king) lived on like Kubēra. 2.35.27 తథా త్వమపి రాజానం దుర్జనాచరితే పథి । అసద్గ్రాహమిమం మోహాత్కురుషే పాపదర్శిని ॥ tathā tvamapi rājānaṃ durjanācaritē pathi । asadgrāhamimaṃ mōhātkuruṣē pāpadarṡini ॥ You too, walking in the ways of the wicked, are being stubborn out of stupidity, committed to an evil course. 2.35.28 సత్యశ్చాద్య ప్రవాదోఽయం లౌకికః ప్రతిభాతి మా । పితృన్ సమనుజాయన్తే నరా మాతరమఙ్గనాః ॥ satyaṡcādya pravādōyaṃ laukikaḥ pratibhāti mā । pitṛn samanujāyantē narā mātaramaṅganāḥ ॥ It seems the adage that sons take after their father and daughters after their mother, is really true. 2.35.29 నైవం భవ గృహాణేదం యదాహ వసుధాధిపః । భర్తురిచ్ఛాముపాస్వేహ జనస్యాస్య గతిర్భవ ॥ naivaṃ bhava gṛhāṇēdaṃ yadāha vasudhādhipaḥ । bharturicchāmupāsvēha janasyāsya gatirbhava ॥ Do not conduct yourself like that! Accept what the lord of the earth has said. Follow the wish of your husband. Be the savior of the people. 2.35.30 మా త్వం ప్రోత్సాహితా పాపైర్దేవరాజసమప్రభమ్ । భర్తారం లోకభర్తారమసద్ధర్మముపాదధాః ॥ mā tvaṃ prōtsāhitā pāpairdēvarājasamaprabham । bhartāraṃ lōkabhartāramasaddharmamupādadhāḥ ॥ Do not, instigated by the wicked, make your husband, the master of the world and illustrious like the King of the gods, act in violation of Dharma. 2.35.31 న హి మిథ్యా ప్రతిజ్ఞాతం కరిష్యతి తవానఘః । శ్రీమాన్దశరథో రాజా దేవి! రాజీవలోచనః ॥ na hi mithyā pratijñātaṃ kariṣyati tavānaghaḥ । ṡrīmāndaṡarathō rājā dēvi! rājīvalōcanaḥ ॥ O lady! The faultless and blessed king Daṡaratha of lotus eyes, is not going to violate his pledge to you! 2.35.32 జ్యేష్ఠో వదాన్యః కర్మణ్యః స్వధర్మపరిరక్షితా । రక్షితా జీవలోకస్య బలీ రామోఽభిషిచ్యతామ్ ॥ jyēṣṭhō vadānyaḥ karmaṇyaḥ svadharmaparirakṣitā । rakṣitā jīvalōkasya balī rāmōbhiṣicyatām ॥ May Rāma, the eldest of the sons, the strong, the capable, the generous, the one who is committed to discharging his responsibilities, and the protector of all the beings, be consecrated! 2.35.33 పరివాదో హి తే దేవి! మహాల్లోకే చరిష్యతి । యది రామో వనం యాతి విహాయ పితరం నృపమ్ ॥ parivādō hi tē dēvi! mahāllōkē cariṣyati । yadi rāmō vanaṃ yāti vihāya pitaraṃ nṛpam ॥ You will face great condemnation in the world, if Rāma goes to Vana leaving his father, the king! 2.35.34 స రాజ్యం రాఘవః పాతు భవ త్వం విగతజ్వరా । న హి తే రాఘవాదన్యః క్షమః పురవరే వసేత్ ॥ sa rājyaṃ rāghavaḥ pātu bhava tvaṃ vigatajvarā । na hi tē rāghavādanyaḥ kṣamaḥ puravarē vasēt ॥ May such Rāma protect this kingdom. Give up all your worries. There is no one else who is more capable than Rāma in this great city! 2.35.35 రామే హి యౌవరాజ్యస్థే రాజా దశరథో వనమ్ । ప్రవేక్ష్యతి మహేష్వాసః పూర్వవృత్తమనుస్మరన్ ॥ rāmē hi yauvarājyasthē rājā daṡarathō vanam । pravēkṣyati mahēṣvāsaḥ pūrvavṛttamanusmaran ॥ Once Rāma is consecrated as the crown prince, king Daṡaratha, the great archer, will retire to the Vana, following the age-old custom. 2.35.36 ఇతి సాన్త్వైశ్చ తీక్ష్ణైశ్చ కైకేయీం రాజసంసది । సుమన్త్రః క్షోభయామాస భూయ ఏవ కృతాజ్జలిః ॥ iti sāntvaiṡca tīkṣṇaiṡca kaikēyīṃ rājasaṃsadi । sumantraḥ kṣōbhayāmāsa bhūya ēva kṛtājjaliḥ ॥ After thus pleading and berating Kaikēyee in the presence of the king in an attempt to shake her, Sumantra stood there with joined palms. 2.35.37 నైవ సా క్షుభ్యతే దేవీ న చ స్మ పరిదూయతే । న చాస్యా ముఖవర్ణస్య విక్రియా లక్ష్యతే తదా ॥ naiva sā kṣubhyatē dēvī na ca sma paridūyatē । na cāsyā mukhavarṇasya vikriyā lakṣyatē tadā ॥ She was neither shaken, nor worried, nor was there any change in the expression on her face. ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాణ్డే పంచత్రింశస్సర్గః ॥ ityārṣē ṡrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē ayōdhyākāṇḍē paṃcatriṃṡassargaḥ ॥ Thus concludes the thirty fifth Sarga in Ayōdhyā Kāṇḍa of the glorious Rāmāyaṇa, the first ever poem of humankind, composed by Vālmeeki. We completed reading 3751 Ṡlōkas out of ~24,000 Ṡlōkas of Vālmeeki Rāmāyaṇa.
Posted on: Sat, 27 Dec 2014 02:33:00 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015