Danas je sreda, 9. oktobar 2013. godine. Na današnji dan: 1547. - Rođen je slavni španski književnik Migel de Servantes. Bio je najpre pomorac i sekretar rimskog kardinala Akvivija, a potom i vojnik. Njegov književni rad veoma je bogat i raznovrstan. Prva dela, roman "Galatea" i nekoliko pesama i pozorišnih komada, doživela su osrednji uspeh, da bi kasnije objavio svoje najbolje delo, "Don Kihot", roman koji najvernije oslikava njegovu umetničku genijalnost u opisivanju, pripovedanju, dijalogu i nenadmašnom, duboko ljudskom humoru. Posle "Don Kihota", najbolja dela su mu: "Uzorne pripovetke", "Blaženi raspusnik", "Pedro de Urdemalos"... 1854 - Rođen je srpski fizičar i pronalazač Mihailo Pupin, profesor matematike i fizike na Kolumbija univerzitetu. Njegovo najveće otkriće, samoindukcioni kalemovi ("Pupinovi kalemovi") omogućilo je prenos telefonskih razgovora na veliku daljinu. Iz rodnog Idvora u Banatu otišao je u SAD 1874. posle školovanja u Pančevu i Pragu. Završio je Kolumbija univerzitet u Njujorku, na kojem je kasnije bio profesor teorijske fizike i 40 godina predsednik Instituta radio-inženjera. Prvi od njegovih mnogobrojnih pronalazaka bio je električni rezonator pomoću kojeg provodnik omogućava istovremeni prenos vesti na različitim talasnim dužinama. Otkrio je i sekundarne radijacije rendgenskih zraka, elektromagnetske detektore i napisao univerziteski udžbenik termodinamike. Pupin je bio izraziti srpski patriota, okupljao je Srbe u SAD i bitno je pomogo srpsku vladu tokom Prvog svetskog rata. Za naučni rad dobio je 1920. Edisonovu medalju, a za autobiografsku knjigu "Imigrant to Inventor", kod nas prevedenu pod naslovom "Od pašnjaka do naučenjaka", 1924. Pulicerovu nagradu. Njegovo ime nose fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta. Pupin je bio čovek izrazitog srpskog patriotskog naboja, pomagao je razne patriotske akcije, humana društva, i u zemlji i u emigraciji. 1857. - Rođen je srpski pisac iz Dubrovnika Ivo Vojnović, dramski pisac s veoma živim osećanjem za scenu. Dela: drame "Dubrovačka trilogija", "Ekvinocij", "Smrt majke Jugovića", "Gospođa sa suncokretom", "Lazarovo vaskrsenje", "Imeratrix", "Maškerate ispod kuplja". 1874 - U Bernu, u Švajcarskoj, održan je Osnivački kongres Svetskog poštanskog saveza. U radu Osnivačkog kongresa učestvovale su poštanske uprave iz 22 zemlje. Među osnivačima Svetskog poštanskog saveza nalazila se i Kneževina Srbija. Odluka da se 09. oktobar prihvati i obeležava kao Svetski dan pošte doneta je 1939. na kongresu Svetskog poštanskog saveza u Buenos Airesu. 1892 - Rođen je srpsko hrvatski pisac Ivo Andrić, dobitnik Nobelove nagrade za književnost, član Srpske kraljevske akademije.Studirao je književnost i istoriju u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu i doktorirao istoriju u Gracu 1924. godine delom "Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine". U Prvom svetskom ratu hapšen je i interniran, a između dva svetska rata bio je ambasador Jugoslavije u Berlinu. U mladosti je pisao pesme ("Nemiri", "Lirika"). Pripovedač snažne imaginacije i izuzetan poznavalac Bosne, njenih ljudi i suštine dominantnih religija, odlikovao se vanrednom čistotom jezika i brušenim stilom, prefinjenim psihološkim analizama, dubokim poniranjem u probleme egzistencije i umećem da magijom reči dočara ljudsku i društvenu panoramu minulih vekova. Koristeći narodna predanja, legende, istorijsku faktografiju, bogatstvo mašte i osećanja sveta, podigao je monumentalnu književnu građevinu. Dela: romani "Na Drini ćuprija", "Travnička hornika", "Gospođica", "Prokleta avlija", "Omer-paša Latas" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Nemirna godina", "Žeđ", "Jelena, žena koje nema", "Znakovi", "Deca", "Kuća na osami", putopisi i skice "Staze, lica, predeli", meditativna proza "Znakovi pored puta", "Ex ponto", "Eseji, kritike, članci I i II", "Sveske". 1934 - Ubijen je kralj Aleksandar I Karađorđević - Kralj Ujedinitelj. Od 1921. do 1929. vladar Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, od 1929. do 1934. Jugoslavije. Atentat u Marselju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Luj Bartu, organizovali su hrvatski teroristi - ustaše, uz podršku Musolinijeve Italije.Dalja pozadina nije nikada rasvetljena, postoji nekoliko oprečnih teza. Pasoš pronađen kod ubice izdat na ime Petra Kelemana, bio je Čehoslovački. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na francuskoj vojnoj akademiji Sen-Sir. Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Đorđa, a od 1914. kao regent vladao je Srbijom u ime bolesnog oca kralja Petra I. Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobedonosnim ratovima od 1912. do 1918. u kojima je ispoljio izuzetnu hrabrost. Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921. nakon smrti kralja Petra I. 1940 - Rođen je engleski muzičar Džon Lenon, autor većine pesama pop grupe "Bitlsi". 1940. - Nacisti su bombardovali katedralu sv. Pavla u Londonu. Ova katedrala iz 17. veka više puta je pretrpela značajna oštećenja. 1946. - Prodato je prvo električno ćebe. Cena mu je bila 39.50 $. 1949- Fudbalskom utakmicom reprezentacija Jugoslavije i Francuske otvoren stadion JNA u Beogradu. 1958 - Umro je Pije XII poglavar rimokatoličke crkve od 1939. Svetovno ime bilo mu je Euđenio Pačeli. Pred kraj Drugog svetskog rata i neposredno posle njega blagonaklono je posmatrao i pomagao beg pripadnika poraženih formacija putem takozvanih "pacovskih kanala" - mreže pomoću koje su se nacisti prebacivali najčešće u Latinsku Ameriku. 1965. - Singl Bitlsa "Yesterday" dolazi na prvo mesto top-lista i tu se zadržava naredne četiri nedelje. 1967 - U borbama u bolivijskim šumama poginuo je argentinski revolucionar Ernesto "Če" Gevara, simbol revolucija u Latinskoj Americi. Diplomirao je medicinu u Buenos Ajresu 1953. potom je otišao u Gvatemalu, pa u Meksiko, gde je upoznao Fidela Kastra, s čijom ekspedicijom se 1956. iskrcao na Kubu. Posle pobede revolucije 1959. postao je 1961. ministar privrede, a Kubu je napustio 1965. u nameri da u Boliviji - gde je ubijen - povede ustanak za oslobođenje Južne Amerike od dominacije SAD i domaće oligarhije. Dela: "Uspomene na kubansku revoluciju", "Dnevnik iz Bolivije". 1974. - Umro je nemački biznismen Oskar Šindler, zaslužan za spasavanje preko 1.200 Jevreja od holokausta. Iako član nacističke partije, rukovodio je fabrikom emajla u Krakovu za vreme nemačke okupacije Poljske u kojoj je zapošljavao Jevreje koji su živeli u getu. Kada je geto likvidiran, on je ubedio naciste da dozvole da se njegovi radnici prebace u obližnji radni kamp Plaszow, spasavajući ih tako deportacije u logore smrti. Godine 1944. svi Jevreji u Plaszow-u poslati su u Aušvic, ali je Šindler uz veliki rizik po sebe, podmitio zvaničnike da poštede njegove radnike i da premesti fabriku na neku bezbedniju lokaciju u okupiranoj Čehoslovačkoj. Do kraja rata, on je ostao bez novca, ali je spasao 1.200 ljudi. Godine 1962. proglašen je pravednim hrišćaninom od strane Yad Vashem-a, izraelske agencije za spomen na holokaust. Prema želji, sahranjen je u Izraelu, na katoličkom groblju na planini Zion. 2000. - Evropska unija ukinula je sankcije na vazdušni saobraćaj JAT-u, Savet bezbednosti OUN ukinuo je sankcije prema SRJ, a američka administracija odobrila je JAT-u letenje u Severnu Ameriku. 2004 - Umro je francuski filozof i teoretičar književnosti Žak Derida, poznat po koncepciji "dekonstrukcije". Pokrenuo je široku kritičku raspravu o filozofiji i jedan je od inspiratora poznate pariske grupe "Tel-quel", koja je semiologiji, kao opštoj teoriji simbola, suprotstavila gramatologiju kao posebnu teoriju prvobitnih, arhaičnih načina označavanja. Glavna dela: "Pisanje i razlika", "O gramatologiji", "O rasejavanju", "O duhu", "Hajdeger i pitanje", "O pravu na filozofuju".
Posted on: Wed, 09 Oct 2013 08:16:45 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015