Gambia Bách khoa toàn thư mở Wikipedia Cộng hòa Gambia Republic of The Gambia (tiếng Anh) Flag of The Gambia.svg Coat of Arms of The Gambia.svg Quốc kỳ Huy hiệu Vị trí của Gambia Khẩu hiệu Progress, Peace, Prosperity (tiếng Anh: "") Quốc ca For The Gambia Our Homeland Hành chính Chính phủ Cộng hòa Tổng thống Yahya Jammeh Ngôn ngữ chính thức Tiếng Anh Thủ đô Banjul (UN - 2007)) 13°28′B, 16°36′T Thành phố lớn nhất Serrekunda Địa lý Diện tích 11.295 (UN - 2007) km² Diện tích nước 11,50% % Múi giờ GMT Lịch sử Độc lập Dân cư Dân số ước lượng (2009) 1.673,575 (IMF) người (hạng 150) Mật độ 148.2 người/km2 người/km² Kinh tế GDP (PPP) (2005) Tổng số: 3,094 tỷ đô la Mỹ GDP (danh nghĩa) (2009 (IMF)) Tổng số: 969 triệu dollar Mỹ HDI (2009) 0,470 thấp (hạng 155) Đơn vị tiền tệ Dalasi (GMD) Thông tin khác Tên miền Internet .gm Cộng hòa Gambia (tiếng Anh: Republic of The Gambia, Tiếng Việt: Cộng hòa Găm-bi-a[1]) là một quốc gia ở Tây Châu Phi. Đây là quốc gia nhỏ nhất ở châu Phi. Gambia và giáp Senegal về phía bắc, đông, và nam. Quốc gia này có một bờ biển ngắn trông ra Đại Tây Dương về phía tây. Sông Gambia chảy suốt chiều dọc nước này và đổ ra biển Đại Tây Dương. Ngày 18 tháng 2 năm 1965, Gambia giành độc lập từ chính quyền đế quốc Anh và đã gia nhập Khối thịnh vượng chung. Banjul là thủ đô nhưng đô thị lớn nhất là Serekunda. Mục lục [ẩn] 1 Lịch sử 2 Chính trị 3 Phương tiện truyền thông 4 Hành chính 4.1 Central River (Janjanbureh) 4.2 Lower River (Mansa Konko) 4.3 North Bank (Kerewan) 4.4 Upper River (Basse) 4.5 Western (Brikama) 5 Địa lý 6 Kinh tế 7 Dân số 7.1 Giáo dục 7.2 Y tế 8 Du lịch 8.1 Sự hấp dẫn của người dân 9 Sự việc khác 10 Văn hóa 11 Chủ đề hỗn hợp 12 Tham khảo 13 Liên kết ngoài Lịch sử[sửa] Gambia là một phần lãnh thổ của vương quốc Ghana và Mali xưa. Từ thế kỉ 13, các dân tộc Wolof, Malinke và Fulani đến định cư ở các vùng thuộc lãnh thổ Gambia ngày nay. Các nhà thám hiểm Bồ Đào Nha khám phá ra sông Gambia năm 1456 và kiểm soát vùng này đến cuối thế ki 16. Năm 1681, Pháp thành lập một trung tâm mua bán nô lệ tại Albredabut. Năm 1815, người Anh giành độc quyền kiểm soát vùng này và thành lập vùng định cư tại Bathurst (ngày nay là Banjul). Buôn bán nô lệ là nguồn lợi chính ở đây cho đến khi chế độ này bị bãi bỏ năm 1807. Gambia trở thành thuộc địa Anh từ năm 1888 và giành độc lập năm 1965. Gambia và Sénégal liên kết để thành lập liên hiệp Sénégambia năm 1982 và giải tán năm 1989. Cuộc đảo chính quân sự năm 1994 đưa Đại tá Yahya Jammeh lên cầm quyền. Jammeh giành được thắng lợi trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 1996. Chính trị[sửa] Gambia là một nước cộng hòa tổng thống và là thành viên của Khối thịnh vượng chung Anh. Tổng thống hiện nay là Yahya Jammeh. Sau độc lập, Gambia tiến hành các cuộc bầu cử tự do 5 năm một lần. Cuộc bầu cử đầu tiên diễn ra vào tháng 2 năm 1992, với chiến thắng thuộc về Đảng Tiến bộ của Nhân dân (PPP), dưới sự lãnh đạo của Dawda Jawara. Đảng PPP thống trị chính trị Gambia trong gần 30 năm qua. Sau khi dẫn đầu phong trào hướng tới độc lập hoàn toàn từ Anh, đảng PPP bầu là đảng lãnh đạo quốc gia và không bao giờ vấp phải sự phản kháng nghiêm trọng nào bởi bất kỳ các đảng đối lập. Năm 1994, sau những cáo buộc tham nhũng chống lại chế độ Jawara và sự bất bình rộng rãi trong quân đội đã dẫn đến cuộc đảo chính bởi quân đội nhưng phần lớn không gây đổ máu đưa đến việc Trung tá Yahya Jammeh nắm quyền lực. Các chính trị gia từ Đảng Tiến bộ nhân dân của Tổng thống Jawara (PPP) bị lật đổ và các quan chức chính phủ cấp cao khác đã bị cấm tham gia chính trị cho đến năm 2001. Một cuộc bầu cử tổng thống diễn ra vào tháng 9 năm 1996, trong đó Yahya Jammeh giành được 56% số phiếu bầu. Các cuộc bầu cử lập pháp diễn ra trong tháng 1 năm 1997 đã giúp đảng APRC, giàng được 33 trong số 45 ghế quốc hội.[2] Trong tháng 7 năm 2001, lệnh cấm tham gia chính trị đối với các chính trị gia của đảng PPP đã được gỡ bỏ. Bốn đảng đối lập đăng ký tham gia cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 18 tháng 10 năm 2001, nhưng Tổng thống Yahya Jammeh đã giành chiến thắng với gần 53% số phiếu. Các đảng đối lập duy trì đa số ghế của mình trong Quốc hội trong cuộc bầu cử lập pháp vào tháng Giêng năm 2002, đặc biệt là sau khi phe đối lập Đảng Dân chủ (UDP) tẩy chay các cuộc bầu cử lập pháp. Jammeh tiếp tục chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2006 sau khi liên minh đối lập - Liên minh Quốc gia vì Dân chủ và Phát triển, phân tán trước đó. Cuộc bầu cử này thường được coi là tự do và công bằng, mặc dù vấp phải những lời chỉ trích trong thời gian chuẩn bị bầu cử. Ngày 21 và 22 tháng 3 năm 2006, giữa lúc căng thẳng trước cuộc bầu cử tổng thống, một cuộc đảo chính quân sự đã được lên kế hoạch bị phát hiện. Tổng thống Yahya Jammeh ngay lập tức trở về từ một chuyến thăm đến Mauritania, nhiều quan chức quân đội đã bị bắt giữ, và các quan chức quân đội khác trốn khỏi đất nước. Đối với vai trò của họ trong cuộc âm mưu đảo chính, 8 quan chức cấp cao của Gambia bao gồm cả cựu Bộ trưởng Quốc phòng Gambia, một cựu giám đốc và phó giám đốc Cơ quan tình báo quốc gia và những người khác đã bị buộc tội phản quốc và bị kết án tử vào tháng 7 năm 2010. Hiến pháp năm 1970, trong đó phân chia quyền lực độc lập giữa các cơ quan hành pháp, lập pháp, và tư pháp, đã bị đình chỉ sau cuộc đảo chính quân sự năm 1994. Là một phần của quá trình chuyển đổi, các đảng phái thành lập Ủy ban soạn thảo Hiến pháp (CRC) thông qua Nghị định tháng 3 năm 1995. Ủy ban soạn thảo hiến pháp mới cho Gambia, được sự chấp thuận của cuộc trưng cầu dân ý vào tháng 8 năm 1996. Hiến pháp quy định cho một quyền lực mạnh của tổng thống, cơ quan lập pháp đơn viện, tư pháp độc lập, và bảo vệ nhân quyền. Phương tiện truyền thông[sửa] Phê bình đã cáo buộc chính phủ hạn chế do ngôn luận. Một pháp luật được thông qua trong năm 2002 đã tạo ra một hoa hồng với quyền cấp giấy phép và giam giữ các nhà báo; trong năm 2004, bổ sung luật pháp cho phép các câu tù cho phỉ báng và vu khống và hủy bỏ tất cả các giấy phép in và phát thanh truyền hình, buộc các nhóm phương tiện truyền thông để tái đăng ký tại năm lần bản gốc chi phí.[22][23] Ba nhà báo Gambian đã bị bắt kể từ khi cuộc đảo chính. Nó đã được gợi ý rằng họ đã bị giam giữ vì chỉ trích chính sách kinh tế của chính phủ, hoặc để nói rằng một cựu bộ trưởng nội thất và trưởng an ninh là một trong những máy vẽ.[24] Báo biên tập Deyda Hydara đã bị bắn chết trong trường hợp không giải thích được, ngày sau khi luật 2004 có hiệu lực. Lệ phí cấp phép không được cấp cho báo chí và đài phát thanh, và các trạm trên toàn quốc chỉ được kiểm soát chặt chẽ của chính phủ.[22] Phóng viên không biên giới đã bị cáo "Tổng thống Yahya Jammeh của nhà nước cảnh sát" của việc sử dụng giết người, đốt phá, bắt giữ trái pháp luật và các nguy cơ tử vong đối với các nhà báo.[25] Hành chính[sửa] Gambia được chia thành năm vùng, 37 khu vực hành chính và một thành phố là thủ đô Banjul. Central River (Janjanbureh)[sửa] Districts of Central River Division Fulladu West Janjanbureh Lower Saloum Niamina Dankunku Niamina East Niamina West Niani Nianija Sami Upper Saloum Lower River (Mansa Konko)[sửa] Districts of Lower River Division Jarra Central Jarra East Jarra West Kiang Central Kiang East Kiang West North Bank (Kerewan)[sửa] Districts of North Bank Division Central Baddibu Jokadu Lower Baddibu Lower Niumi Upper Baddibu Upper Niumi Upper River (Basse)[sửa] Districts of Upper River Division Fulladu East Kantora Sandu Wuli Western (Brikama)[sửa] Districts of Western Division Foni Bintang-Karenai Foni Bondali Foni Brefet Foni Jarrol Foni Kansala Kombo Central Kombo East Kombo North/Saint Mary Kombo South Địa lý[sửa] Gambia nằm ở Tây Phi, bên bờ Đại Tây Dương, nằm lọt vào giữa nước Sénégal. Lãnh thổ gồm một dải đồng bằng hẹp hai bên bờ sông Gambia, tiến sâu vào đất liền khoảng 330 km. Gambia có nhiều rừng dọc theo sông ngòi và cánh đồng cỏ. Khí hậu chung cho Gambia là nhiệt đới. Mùa mưa nóng (tháng 6 - tháng 11), mùa khô lạnh hơn (tháng 11 - tháng 5). Lượng mưa trung bình năm từ 750-1.000 mm, vùng ven biển: 1.300-1.500 mm. Khí hậu ở Gambia là cùng một kiểu với Sénégal, phía Nam Mali và phía bắc Bénin. Kinh tế[sửa] Gambia là một nước nghèo, khoáng sản và các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác rất hạn chế. Khoảng 75% dân số sống nhờ vào trồng trọt và chăn nuôi. Công nghiệp có qui mô nhỏ, chủ yếu là chế biến lạc, cá và da. Du lịch tương đối phát triển. Ngành thương mại tái xuất khẩu đóng vai trò chủ chốt. Tuy nhiên, việc phá giá đồng franc CFA (50%) vào tháng 1 năm 1994 tạo cơ hội cho hàng hóa Sénégal cạnh tranh mạnh hơn và gây tổn hại cho ngành thương mại tái xuất khẩu của Gambia. Năm 2010, GDP của Gambia là 1,04 tỉ USD, tăng trưởng 5% so với năm 2009. Về ngoại thương, năm 2010, nước này xuất khẩu được 107 triệu USD bao gồm các mặt hàng như các sản phẩm lạc, cá, bông… Về nhập khẩu, Gambia phải nhập số lượng lớn các sản phẩm lương thực, hàng chế tạo, xăng dầu, máy móc và thiết bị...từ các nước như Trung Quốc, Senegal, Brasil, Anh, Hà Lan, Mỹ...với tổng kim ngạch 530 triệu USD. Dân số[sửa] Giáo dục[sửa] Giáo dục mẫu giáo và tiểu học (6 năm) được miễn phí, bắt đầu từ năm 8 tuổi. Khoảng 1/5 số học sinh học tiếp lên trung học (5 năm). Sau đó, những học sinh tốt nghiệp sẽ được theo học chương trình dự bị đại học (2 năm), số còn lại có thể vào trường trung học kĩ thuật (4 năm). Gambia có một Viện đào tạo Công nghệ và Trường Sư phạm Yundum, không có loại hình đại học tổng hợp. Y tế[sửa] Gambia có hệ thống chăm sóc sức khỏe quốc gia được trang bị khá đầy đủ tại thủ đô Banjul và Combo. Ở các địa phương và vùng thượng lưu các sông, Chính phủ cho xây dựng nhiều trung tâm y tế và cử bác sĩ đến làm việc. Công tác tiêm chủng mở rộng cho người dân cũng rất được quan tâm. Tuy nhiên, do điều kiện vệ sinh và dinh dưỡng kém nên tỉ lệ tử vong trẻ sơ sinh của Gambìa vẫn còn cao. Du lịch[sửa] Sự hấp dẫn của người dân[sửa] Sự việc khác[sửa] Văn hóa[sửa] Gambians được biết đến với âm nhạc tuyệt vời của họ, cũng như nhảy múa của họ. Gambia Mặc dù là quốc gia nhỏ nhất trên lục địa Châu Phi, văn hóa của nó là sản phẩm của các ảnh hưởng rất đa dạng. Các biên giới quốc gia phác thảo một dải hẹp ở hai bên của Gambia sông, một cơ quan của nước đó đã đóng một phần quan trọng trong số phận của quốc gia và được biết đến ở địa phương chỉ đơn giản là "The River." Nếu không có những rào cản tự nhiên, Gambia đã trở thành nhà của hầu hết các nhóm dân tộc có mặt trên khắp miền tây châu Phi, đặc biệt là những người ở Senegal. Âu cũng con số nổi bật trong lịch sử của quốc gia vì Gambia sông là điều hướng sâu vào trong lục địa, một tính năng địa lý mà làm điều này một trong những khu vực của các trang web sinh lợi nhất cho việc buôn bán nô lệ từ ngày 15 đến thế kỷ 17. (Nó cũng làm cho chiến lược ngăn chặn của thương mại này một khi nó đã được cấm trong thế kỷ 19) Một số trong lịch sử này. Đã được phổ biến rộng rãi trong các Alex Haley cuốn sách và phim truyền hình Rễ đã được đặt ở Gambia
Posted on: Wed, 24 Jul 2013 05:19:07 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015