Laat ik er toch nog een keer op terugkomen, want de hele racismediscussie dreigt zelf te ontaarden in een karikatuur. Er waren kort na elkaar drie ‘incidenten’ waarvan sprake was, of zou zijn (in één geval vind ik dat nl. twijfelachtig), van racisme. Iedereen zoomt in op Gordon, met zijn ‘39 met lijst [rijst]’ tegen een kandidaat met Aziatisch (Chinees?) uiterlijk. Iedereen valt over Gordon. De andere twee fragmenten getuigden echter van veel meer racisme, en ze waren ook veel aanstootgevender en malicieuzer/kwalijker/kwaadaardiger. Jack Spijkerman, met zijn (tegen Umberto Tan uitgesproken): ‘Jezus, je bent niet alleen donker, je bent ook nog eens dom.’ Duidelijk racistisch, want hij stelt ‘donker’ en ‘dom’ op één lijn; het was een grove, lompe opmerking, op grove, lompe toon gezegd. Echt keihard en totaal fout. Nu vond ik Spijkerman al nooit grappig, maar hier liet hij zich erg kennen. En Daphne Bunskoek, die het waagde een fragment over zwarte pieten te versnijden met een fragment waarin slaven werden afgeranseld. Dat is echt totaal misplaatst, pijnlijk, schrijnend, aanstootgevend. De ‘actie’ van Gordon is achterlijk, dom, flauw, onorigineel, totaal niet grappig, en ook heel ongepast – al is het alléén maar dat je zo’n kandidaat niet moet afleiden door een ontzettend flauwe, mogelijk beledigende opmerking terwijl diegene zich moet concentreren op wat komen gaat. En ja, misschien is het, op zijn minst nominaal of formeel, racistisch [eigenlijk strikt genomen helemaal niet, zij verderop]. De opmerking getuigt op zijn minst van wansmaak. Maar is het heel krenkend, diep grievend, zoals de andere twee opmerkingen c.q. acties? Nee, ik denk het niet. Het zou vergelijkbaar zijn met... stel, ik zou in Vlaanderen deelnemen aan zo’n wedstrijd, en een van de juryleden zou zeggen: ‘Als jij nu eerste zou worden, en de prijzenpot winnen, dan geef je zeker niet eens een rondje aan je vrienden? Dan gaat alles zeker in een kluis in de kast c.q. in je sok?’ Een karikatuur, een vooroordeel, een domme ‘grap’ waarin de vermeende Nederlandse gierigheid op de korrel wordt genomen. Flauw en stupide – ja. Kortzichtig, karikaturaal – zeker. Maar is het ‘racisme’? Nu ja, is het ‘discriminatie op basis van etniciteit/nationiteit’? Misschien ook wel. Maar zou ik me diep beledigd en gekrenkt voelen, zou ik werkelijk geschoffeerd zijn? Nee. Ik ben wel eens met twee vrienden met de trein naar Praag geweest, via Duitsland (schönes Wochenende). Dat was medio jaren negentig. Ik droeg een soldatenbroek, kisten en een houthakkershemd. Had een baard van een week, en lang haar, in een staart. Ik zag er, kortom, als een ‘alternatieveling’ uit. En... ik kwam uit Nederland. Op de terugweg, van Praag naar Nederland, werd ik er op een Duits station uitgepikt. Mijn rugzak werd overhoop gehaald, en ik werd gefouilleerd. Is dat meteen *racisme*? Nee, dan heet het geen racisme. Maar het is wel discrimatie, op basis van een combinatie van mijn nationaliteit en mijn uiterlijk/kleding... Mijn twee reisgenoten werden er niet uitgepikt. Ik kon er wel om lachen, al vond ik het ook... belachelijk. Ik zei in mijn beste Duits iets als: ‘Alleen omdat ik er zo uitzie en Nederlander bent, betekent nog niet dat ik marihuana bij mij heb.’ Laatst, toen ik terugkwam uit Nicaragua, zijn mijn spullen ook nog eens goed onderzocht. Waarschijnlijk omdat ik Nederlander ben. De associatie is: Nederlander-vakantie in het buitenland-marihuana. Natuurlijk geldt dat niet voor gezinnen in auto’s, maar dit is de bekrompen, kortzichtige gedachte. Maar goed, misschien onvergelijkbaar. Maar nog even terug naar de Nederlander als gierig persoon. Karikatuur. Vooroordeel. ‘Nederlandermoppen’ gaan daarover. ‘Belgenmoppen’ over domheid. Als het over Duitsers gaat, gaat het al snel over ‘Scheveningen’, ‘ik wil mijn fiets terug’ en nazi’s en de Tweede Wereldoorlog in het algemeen. Allemaal flauw, misplaatst, karikaturen, vooroordelen – sterker, degene die zo’n ‘grap’ maakt, wéét dat het niet waar is, doorgaans. Mijn punt is: dan noemen we het geen racisme (het is immers vooral flauw en dom, en als ik het zuiver zou moeten benoemen, zou ik hoogstens zeggen: ‘discriminatie op basis van nationaliteit/etniciteit’). Als nu tegen een Chinees (of iemand die voor een Chinees wordt aangezien) een ‘Chinezengrap’ wordt gemaakt (dom, flauw en infantiel), en ‘men’ noemt het dan opeens wél *racisme*, getuigt die opmerking dan immers niet zelf van racisme? (Een latent racistisch wereldbeeld.) En wel tweeledig: ten eerste is het blijkbaar gewoon ‘flauw’ als men een Noordwest-Europees volk op de korrel neemt en bespot, middels zo’n ‘mop’ of ‘grap’, maar nog geen ‘racisme’, of ook maar ‘discriminatie’. Ten tweede gooit men dan alle Aziaten, alle Aziatische volkeren, het hele mongolide ras, op één hoop. Opeens zijn ‘de Chinezen’ een *ras*, dat is toch absurd? En goed, men zal zo’n flauwe opmerking ook wel eens tegen een Koreaan of Japanner maken, maar dat is dan omdat men hem *aanziet voor* een Chinees. Immers, de ‘grap’ refereert duidelijk aan Chinese restaurants, niet aan sushirestaurants. ‘Sambal bij’ – idem dito. Men zegt niet: ‘Sojasaus bij?’ Japanners bespot men eerder weer om hun toeristische fotografeerkunsten. Kortom: het gaat hier om ‘vooroordelen en karikaturen op basis van nationaliteit/etniciteit’ (niet om racisme). Anders zou het alleen om racisme gaan, als iemand toevallig een kleurtje heeft, en dát is pas racistisch. (Los daarvan: de ‘acties’ van Spijkerman en Bunskoek zijn veel, véél kwalijker en malicieuzer – en kwetsender en grievender.)
Posted on: Sun, 24 Nov 2013 13:06:06 +0000
Trending Topics
© 2015