Marmaray Sultan Abdülmecidin değil İkinci Abdülhamidin hayaliydi Gündem27 Ekim 2013 Pazar, 07:03 Ana Sayfa » Gündem » Marmaray Sultan Abdülmecidin değil İkinci Abdülhamidin hayaliydi haberi A-A+ inPaylaşın İLGİLİ HABERLER İki kıta 4 dakika Asrın Projesi Marmaray için son günler İşte son hali Marmaray biletinin fiyatı belli oldu Salı günü açılacak Marmaray, ilk olarak 122 yıl önce gündeme gelmiş ve İkinci Abdülhamid’e bu konuda değişik tarihlerde iki farklı proje sunulmuştu. İstanbul’un iki meselesi asırlardan beri çözülememiştir. Bunlardan birincisi ulaşım, ikincisi ise içme suyu meselesidir. Günümüzde şehir içi ulaşım meselesini çözmek için tartışılan birçok proje tarihte gündeme gelmiştir. İstanbul’un ulaşımı, sadece bizi değil yabancı mimarları bile heyecanlandıran bir mesele olmuştur. İkinci Bâyezid döneminde Leonardo Vinci ve Mikelanj gibi Rönesans döneminin ünlü sanatçıları, Haliç ve Boğaziçi köprüleri tasarlamışlardır. RAYLI SİSTEM İSTANBUL’DA 19. yüzyılın ilk yarısında dünyada demiryolunun kullanılmaya başlanmasıyla ulaşıma hızlı ve kolay bir alternatif ortaya çıktı. Tramvay, tren ve metro ile şehir içi ulaşım birçok ülkede çok kolaylaştı. İstanbul raylı sistemle çok erken tanıştı. 1871’de tramvay hizmete girdi. 1875’te ise dünyanın ikinci metrosu olan “Tünel” İstanbul’da açıldı. Daha sonraki yıllarda İstanbul-Edirne ve Haydarpaşa-İzmit demiryolu hatları devreye girdi. MARMARAY PROJELERİ Leonardo Vinci’nin Boğaz Köprüsü projesinden sonra Boğaz geçişi için yeni bir proje 1873’te Euqene Henri Gavand tarafından hazırlanmıştı. Gavand, Sarayburnu-Üsküdar arasını Boğaz köprüsüyle geçecek bir metro projesi teklif etmişti. Bu projenin tarihi 1876 ve proje de tüp geçit olarak gösterilir ancak bu doğru değildir. 1891’de Sarayburnu-Üsküdar arasında bir tüp geçit projesi gündeme geldi. Fransız mühendis Simon Preault, İkinci Abdülhamid’e Boğaz geçişi için o dönem hayal sayılabilecek “Denizaltı Çelik Tüneli” projesini sundu. Ancak bu proje olarak kaldı. Boğaz geçişi için ikinci proje yine İkinci Abdülhamid’e sunuldu. Üsküdar-Salacak ile Yenikapı-Sarayburnu arasında Frederic Strom, Frank Lindman ve John Hilliker isimli üç Amerikalı mühendis bir tüp geçit yapmak için 1902’de harekete geçmişti. “Tünel-i Bahrî” veya “Cisr-i Enbubî fi’l-bahr/Subaküs Viyadikt” denilen bu tüp geçit çelik teknolojisiyle inşa edilecekti. Tüp geçit denize sabitlenmiş 16 büyük sütun üzerinden iki kıyı arasını birleştirecekti. Tüp geçitte işleyecek üç vagonlu trenle yolcu ve eşya taşınacaktı. Salacak’a geçtikten sonra da yapılacak demiryoluyla Haydarpaşa’ya ulaşılacaktı. Ancak dönemin maddi imkanları ve şehir nüfusunun o dönemde çok aşırı olmaması gibi sebeplerle bu proje de diğeri gibi kâğıt üzerinde kaldı. SULTAN ABDÜLMECİD DEĞİL SULTAN AHDÜLHAMİD Marmaray’ın ilk defa Sultan Abdülmecid döneminde gündeme geldiği söylenir. Ancak bunun sebebi Preault’un tüp geçit projesinin Taksim Belediye Kütüphanesi’nde bulunan ve ilk defa Cahit Kayra tarafından 1990’da yayınlanan çiziminde tarih bulunmamasıdır. Tarihsiz projede tüp geçit içindeki trenlerin çizimlerinden hareketle tüp geçidin 1860’lı yıllara ait olduğu tahmin edilmiştir. Böyle olunca da tüp geçit Sultan Abdülmecid veya Sultan Abdülhamid dönemine ait diye yorumlar yapılmıştır. Bu konudaki belgeler de zamanında muhtemelen bir projede kullanılmak için Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden alınıp Ankara’ya götürüldüğü için bulunamamıştı. Ancak daha sonra yapılan araştırmalarda Preault’un projesi ve bu konudaki şartnamesi Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde bulundu. 24 Haziran 1995’te gazetelerde haber olarak çıktı. Tüp geçit projeleri, Ömer Faruk Yılmaz tarafından belge ve çizimleriyle birlikte “Bir Asır Önce Boğaziçi’nde Tüp Geçit Projeleri” adıyla 2009’da Yedikıta Dergisi’nde yayınlandı. Bu yayında ve daha sonra Turan Şahin tarafından yayınlanan kitapta kullanılan belge ve proje çizimleri, Preault’un tüp geçit projesinin tarihinin 3 Ağustos 1891 olduğunu açıkça ortaya çıkarmıştır. Tüp geçit projesinin Sultan Abdülmecid’le bir ilgisi yoktur. Türk kitapçılık tarihi hakkında eşsiz bir eser Kamuoyu tarafından fazla tanınmayan ancak ilim erbabı tarafından çok iyi bilinen Türk kültürüne büyük hizmetleri dokunmuş âlimler vardır. Bunlardan biri de Prof. Dr. İsmail Erünsal’dır. Türk edebiyatı ve kütüphaneciliğine yaptığı hizmetlerden dolayı ismi tarihe altın harflerle şimdiden geçmiştir bile. Erünsal hoca genelde üzerinde fazla kalem oynatılmayan alanlarda senelerce araştırma yaparak önemli eserler kaleme almıştır. Bunların sonuncusu da hocamızın Timaş Yayınları arasından çıkan “Osmanlılarda Sahaflık ve Sahaflar” isimli kültür tarihimiz açısından çok önemli yeni eseridir. Kitap ve kitapçılık tarihimiz üzerine orijinal kaynaklardan yapılmış fazla bir araştırma yoktur. Özellikle müstakil olarak sahaflık ana kaynaklara dayalı olarak şimdiye kadar ele alınmamıştı. İsmail Erünsal hocamız senelerce arşiv ve kütüphane araştırması yapıp, yüz binlerce belge tarayarak Osmanlı sahaflığının 400 yılını bu kitapla ortaya çıkarmıştır. “Osmanlılar’da Sahaflık ve Sahaf-lar” isimli bu eser, Osmanlı döneminde sahaflık, sahaflar, kitap üretimi, kitap piyasası, kitap müzayedeleri, kitap ticareti ve okuma kültürü hakkında önemli bilgiler veriyor. Kitabın en ilginç kısımlarından biri ise yabancılara kitap satışı ve bu konudaki yasaklar. Avrupalı seyyah ve elçiler, Osmanlı topraklarından binlerce Türkçe ve yabancı dillerde yazma eseri ülkelerine götürmüşlerdir. Avrupalılar’ın bu faaliyetleri rahatsız edici boyutlara ulaşınca kitap merakıyla meşhur Sadrazam Şehid Ali Paşa, 18. yüzyılın başlarında kitap satışını yasaklamıştır. Ancak bu yasağa rağmen Batı’ya kitap akışı durmamıştır. İşin ilginç tarafı bazı kitaplar, gayrimeşru yollarla saraydan bile alınmıştır. Türk kitap tarihinin isimsiz karamanlarını ve faaliyetlerini gün ışığına çıkaran bu eşsiz eseri hazırlayan İsmail Erünsal hocamıza şükranlarımızı sunuyor ve bu önemli eseri meraklılarına tavsiye ediyorum. Dünyanın ilk sualtı tüneli Dünyanın ilk sualtı tüneli İngiltere’de Mühendis Sir Marc Isambard Brunel tarafından Thames Nehri’nin altında inşa edildi. 1843’te açılan tüneli yayalar kullandı. 1869’da ise Thames Tüneli’nden tren geçmeye başladı. Bu tünelden sonra başta Londra‘daki Tower Subway olmak üzere İngiltere’de birçok sualtı tüneli inşa edildi. Bilinmeyen bir tüp geçit teşebbüsü İttihat Terakki’nin yönetimi kontrolü altında tuttuğu dönemde, 1918 yılının başlarında da bir tüp geçit gündeme geldi. Prof. Dr. Vahdettin Engin’in bulduğu bir belgeye göre Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Osmanlı Bakanlar Kurulu Boğaz’ın bir tünel veya köprü ile geçilmesi yönünde bir teklifi görüşmüştü. TARİHİN PUSULASI / ERHAN AFYONCU - BUGÜN GAZETESİ
Posted on: Sun, 27 Oct 2013 08:43:26 +0000
Recently Viewed Topics
© 2015