Peki anadiller neden önemli? Aşağıdaki yazıdan uzun bir alıntıyı buraya kopyalıyorum, tamamını okumak için ise tıklayınız: *** (Sibel Özbudun - "Dilsel Çeşitlilik Mücadelesi, Küresel Kapitalizme Karşı Mücadeleye İçkindir") "(...)oysa dilbilimciler, antropologlar ve yeryüzünün kültürel çeşitliliğiyle ilgili herkes bilir ki her dil bir kültürel evreni gizler bağrında. derinlerinde ortak bir “evrensel gramer”i paylaşıyor olabilirler, chomsky’nin belirttiği gibi. ama her biri, kendilerini üreten ve yaşatan halkın/halkların deneyim dağarcığını, dünyaya bakışını, sınıflandırma sistemlerini, çevrelerindeki süregenliği nasıl ayrıştırıp ve adlandırdıklarını, ama aynı zamanda masallarını, mitoslarını, tarihlerini, türkülerini barındırır. diller olmaksızın, yeryüzü çeşitliliğinin ayırtına varmamız olanaksızdır. örneğin ancak türkik diller bize atın “donları”nın çeşitliliği konusunda bir nosyon verebilecektir. bu bab’da salim küçük, gülden sağol’un çalışmasında saptadığı 44 at donunu sıralar: ak, akçaiagca, al, ala, alaça, az, ak az, beyaz/ala beyaz, boz, ak boz, temir boz, çal, çapar, çil, çilgü, egir/eygir, kara, kır, demir kır, kızgıl, kızıl, sızılsagı, kongur, kök, kökiş, kuba, kula, kızıl kula, kuru kula, kül levünlü/kara kül levünlü, or, sarıg, sıçan tüli, sis, taz, tıg, torug, hurmayı torı, yagız, az yagız, kara yagız, yaşıl, yegren…[14] buna karşın, örneğin denizle içli dışlı yaşayan tahitililer yüzlerce balık tür ve çeşidini bir solukta sayabilir, dahası, insanları balık davranışları doğrultusunda sınıflandırabilirler… kuzey kutup bölgelerinde yaşayan samiler (laponlar) ise 0-6 ay, 6 ay-1 yaş, 1-1.5 yaş, 1.5-2 yaş, 2.-2.5 yaş. vb. erkek ve dişi rengeyiklerini ayrı adlarla adlandırmaktadır. samiler rengeyiklerini ayrıca “donları”na, boynuzlarının biçimine, ayaklarına, huylarına göre de sınıflandırırlar. samiler yanı sıra, bizim kar deyip geçtiğimiz için de zengin bir terminolojinin sahibidirler: cahki, örneğin, “sert kartopu”nu, geardni “ince kar tabakası”nı; gaska-geardi, “kar tabakası”nı; gaska-skárta “sert kar tabakası”nı; goahpálat “karın yoğun yağıp şeylere yapıştığı kar fırtınası”nı; guoldu “rüzgârın şiddetli olmadığı ama yoğun kırağı yağdığında yerden yukarı doğru havalanan kar”ı vb. vb. tanımlar.[15] ya da mikronezya dillerinden kiribati’de sayılar 66 farklı tarzda sınıflandırılabilmektedir. veya hopi dilinde zaman, batı dillerinden çok farklı biçimde kavramsallaştırılmaktadır: tezahür eden ve tezahür olan. ilki duyumlar aracılığıyla deneyimlenen fiziksel evreni, geçmişi ve şimdiki zamanı içerirken, ikincisi ise akılda varolanı (biaztihi kozmosu, aklı ve ‘gelecek zaman’ olarak tanımlanabilecek kipi) içerir. bu örnekleri sonsuz ölçüde çeşitlendirebiliriz. ve örnekler çoğaldıkça dillerin yitip gitmesinin nasıl bir kültürel kıyım (ethnocide) olduğu daha iyi çıkar ortaya.(...)"
Posted on: Sun, 08 Sep 2013 08:08:43 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015