SUBMISAUN PAKOTE LEI BA RAI: • REZIME ESPESIÁL BA DEFINISAUN NA’IN BA SASÁN MÓVEL • LEI BA ESPROPRIASAUN • FUNDU FINANSEIRU IMOBILIÁRIU HATO’O BA PARLAMENTU NASIONÁL REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE 2013 Lia-makloken Judicial System Monitoring Programme (JSMP) nu’udar instituisaun lokál ne’ebé vokasionadu no dedika an tomak hodi tau matan ba sistema judisiáriu Timor-Leste nian iha tinan sanulu resin ona. Papél JSMP nian mak hakarak promove sistema judisiáriu ne’ebé moos no independente hodi presta servisu ho efisiente no efikaz atu bele asegura asesu justisa ba ema hotu. Nune’é mós promove partisipasaun públiku nian iha prosesu halo lei hotu-hotu, hodi asegura katak lei sira ne’ebé prodús refleta interese no aspirasaun públiku ka povu tomak nian. Partisipasaun públiku iha jerál no Sosiedade Sivíl sira iha prosesu halo lei no foti desizaun ne’e esensiál tanba povu mak na’in no benefisiáriu ba Estadu, Polítika no lei sira ne’e. Ne’eduni Estadu liuhosi nia polítika ne’ebé transforma ba lei ne’e la bele halo povu sai vítima; lori sofrimentu no injustisa ba povu. JSMP aprezenta submisaun ne’e atu subliña kestaun prinsipál balun ne’ebé konsidera hanesan problema sériu ne’ebé Parlamentu Nasionál presiza haree no tetu ho di’ak hodi hadi’a antes aprova no haruka ba Prezidente promulga. JSMP mós propoin artigu alternativu balun ne’ebé Parlamentu Nasionál bele haree, tetu no konsidera hodi hadi’a ka altera tiha artigu balun hosi versaun ida governu nian ne’ebé la refleta ba realidade no interese nasionál ka interese povu tomak nian. Artigu alternativu sira ne’e atu bele halo klaru no reforsa tan de’it JSMP nia analiza no komentáriu, nune’e mós tulun deputadu sira atu la bele iha konfuzaun ho komentáriu no analiza JSMP nian ba ezbosu lei ida ne’e. Iha kada artigu alternativu, JSMP hato’o justifikasaun ne’ebé sai nu’udar razaun fundamentál tanba sa presiza halo alterasaun ba artigu sira ne’e. Justifikasaun ne’e atu reforsa no halo klaru liu tan artigu alternativu sira no hatudu frakeza sira versaun Konsellu Ministru (KM) nian, nune’e bele evita konfuzaun leitór sira nian. JSMP hamutuk ho povu tomak sei tau nafatin fiar no laran metin ba Parlamentu Nasionál, liuhosi depudatu sira hotu ne’ebé povu Timor tomak fihir atu ba tur iha uma lulik Parlamentu Nasionál hodi sai nu’udar ulun hodi hanoin, matan hodi haree no tilun hodi rona ba povu tomak nia interese, antes halo desizaun politiku ruma ne’ebé sei afeita ba distinu povu nasaun ida ne’e nian. JSMP fiar katak Parlamentu Nasionál mak sei sai nu’udar “Esperansa ikus liu (a última esperança)” ba “ destinu no futuru” povu timor tomak nian, inklui deputadu sira rasik. jsmp.tl/wp-content/uploads/2013/10/Submisaun-Pakote-Lei-ba-Rai-ba-PN_versaun-final_L-_2_.pdf
Posted on: Tue, 29 Oct 2013 02:07:26 +0000