TARİH - ESKİ İSTANBUL Eski İstanbul, Osmanlı estetiğinin hârikası şeklinde oluşmuştu. Şehrin estetiğini bozan veya sağlam yapılmayan bir inşaat, derhal yıktırılırdı. Bunun için 140 mimar, her gün İstanbul binalarını teftişe çıkardı. Asırlarca İstanbul, dünyanın en kalabalık şehri idi. O asırlarda yüz bin nüfus bile, en büyük şehirler için geçerliydi. İstanbul-Edirne karayolu, 17. asırda dünyanın en yoğun trafiğini taşıyan şehirler arası yoldu. Osmanlı, bu karayolunu bir cadde telâkki etmiş, iki tarafına kaldırım döşetmişti. Polonyalı Rahip Simeon eserinde (s. 23), iki tarafı kaldırım döşeli İstanbul-Edirne karayolunu bize hayretle anlatıyor. 1611 yılında olduğumuza göre hayrete değer. Zira Londra şehrine 1824’te kaldırım döşenmeye başlamıştır. İstanbul, eşsiz, hatta kıyas kabul etmez güzelliğini muhafaza eder. 1843’te İstanbul’un Gérard de Nerval gibi büyük bir şairde ne kadar heyecan uyandıracak güzellikte olduğunu (s.19-22), birkaç yıl sonra çok büyük Fransız şairi olan Lamartine‘in de böyle bir güzellik karşısında sarsıldığını, İstanbul seyahatlerini anlatan kitaplarından okuyoruz. 19. asrın sonlarında iki büyük Fransız edebiyatçısı, (Piyer) Loti ve Farrère’nin İstanbul hakkında yazdıkları da aynıdır. Şehrin güzelliği karşısında dillerinin tutulduğunu söylerler. Yeryüzünde ilk defa olarak 1813’te Londra’da birkaç caddenin havagazı ile aydınlatılması, Paris’in onu takip etmesi, şehircilikteki büyük inkılâplardan biridir. Dolmabahçe Sarayı, bahçeleri saraya açılan sokaklar geceleri aydınlatıldı. Sonra 1856’da Cadde-i Kebîr (İstiklal Caddesi) hava gazı ile aydınlandı. 1864’de İstanbul, Üsküdar, Boğaz sokaklarına da hava gazı verildi. Selânik, Beyrut, İzmir çoktan elektrikle aydınlanmaya başladığı hâlde İstanbul’da 1908’den itibaren elektrik, otomobil ve taksi dönemi açıldı. 1850’lerde İstanbul, telgraf ve demiryolu, sonra telefonla donatıldı. Sirkeci’den demiryolu ile Londra’ya bağlandı, ünlü Şark Ekspresi seferleri başladı. Anadolu hattı için âbidevî Haydarpaşa garı yapıldı.
Posted on: Fri, 04 Oct 2013 01:52:28 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015