Van zenuwpees tot zenmeester Mindfulness lijkt weer zon vage therapie, maar het wetenschappelijk fundament wordt steviger. Een bekeerling vertelt. Door Carolina Lo Galbo Nadat ik de meest neurotische mens in mijn omgeving had zien veranderen in een zenboeddhist, ging ik overstag: ik schreef me in voor een cursus mindfulness. Als het effect had op die kettingrokende, licht ontvlambare vriendin met een gat in haar hand, dan zou ik er zéker de vruchten van plukken. Een early adopter zou ik mijzelf niet willen noemen. Tijdens mijn studie psychologie acht jaar geleden zong het woord mindfulness al rond op de faculteit. Ik besloot er geen aandacht aan te besteden: te zweverig. Alleen die náám al. Maar zo makkelijk liet de mindfulness zich niet negeren. In tijdschriften, gesprekken en interviews, steeds vaker dook het fenomeen op en uiteindelijk verspreidde het zich als een virus onder kennissen en zelfs vrienden. ‘Echt iets voor jouw overactieve brein,’ zei de ex-neuroot terwijl ze met een jaloersmakende rust in haar muntthee roerde. Ik moest wennen aan haar nieuwe rol van raadgever, maar was toch ook nieuwsgierig. Want eerlijk is eerlijk: wat meer ‘zen’ in mijn leven – wat het ook mocht betekenen – kon geen kwaad. Soms had ik het idee dat het filter tussen de hoofd- en bijzaken des levens in mijn hoofd niet optimaal werkte, waardoor flarden van gesprekken, observaties en wetenswaardigheden zich aaneenregen tot een ketting van associaties. Dan vormden mijn gedachten een briesend beest dat niet tot rust wilde komen en zich van zonsondergang of bedtijd helemaal niets aantrok. Tijd om daar korte metten mee te maken, vond ik. Want de romantiek van het nachtbraken begon te slijten. Zo raakte ik dit najaar toch nog ontvankelijk voor het evangelie van de mindfulness. Net als ik even rust, krijg ik een sms van mijn mindfulnessmakker Nog onbekend Mindfulness betekent letterlijk: opmerkzaamheid. In een intensieve aandachtstraining van acht weken leer je jezelf een andere levenshouding aan: je bewust te zijn van alles wat zich hier en nu voordoet, zonder erover te oordelen en zonder het te willen veranderen. Een hype? Ook, maar wel eentje met toekomstperspectief, want het wetenschappelijke fundament wordt steviger. Grondlegger Jon Kabat-Zinn, een Amerikaanse oud-hoogleraar geneeskunde, stelde in de jaren zeventig een programma samen op basis van boeddhistische meditatietechnieken: het Mindfulness-Based Stress Reduction-programma (MBSR). In de cursus leerde hij uitbehandelde patiënten in zijn kliniek aan de universiteit van Massachusetts omgaan met chronische pijn en stress. Het werkte. In 2000 verwerkte Mark Williams, hoogleraar klinische psychologie aan Oxford University, het basisprogramma met zijn collega’s in de bestaande cognitieve therapie en noemde het Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT). Hij behandelt er sindsdien mensen met terugkerende depressies mee. Met succes: de kans op een terugval na drie of meer depressieve periodes blijkt door deze therapie met 44 procent te dalen, vergeleken met de gebruikelijke behandeling (huisarts en/of psychologische hulp zonder meditatie). Uit een onderzoek van het UMC St Radboud uit oktober blijkt bovendien dat mindfulness ook tijdens een bestaande depressie de symptomen reduceert. Inmiddels hebben de trainingen een brede toepassing en zijn ze bestemd voor iedereen die zijn opmerkzaamheid wil vergroten. Hoe het precies werkt, is (nog) onbekend. Maar dát het werkt, is inmiddels wel duidelijk. Laatste strohalm Kort na mijn besluit lig ik op een woensdagavond tussen twaalf mensen in een krakend herenhuis in Naarden. Vanonder mijn wimpers loer ik naar mijn metgezellen op hun matjes: onder anderen een bankier die na zijn gouden handdruk een zware depressie kreeg, een jonge moeder die van borstkanker herstelt, een vrouw van vijftig die in minder dan een jaar haar man, huis en baan kwijtraakte. Hun motieven variëren: van het verminderen van stress en neerslachtigheid tot het verkrijgen van meer zelfinzicht. Het kennismakingsrondje is me alleszins meegevallen. De gevreesde taferelen van een hysterische zelfhulpgroep zijn uitgebleven. Mijn groepsgenoten zijn zelfs opvallend nuchter. Desondanks zijn de ogen hoopvol op mindfulnesstrainer Chan Gademan gericht. Zij moet alles voor iedereen oplossen, zoveel is duidelijk. ‘Onze laatste strohalm,’ grapt de bankier. ‘Nee hoor,’ reageert Gademan monter. ‘Jullie gaan het zelf doen. Mindfulness is een vaardigheid die je net als pianospelen moet oefenen, een uur per dag. Hoe meer je het doet, hoe meer effect het heeft.’ Gademan was als psychomotorisch therapeut aan Tergooiziekenhuizen in Blaricum verbonden, maar werkt wegens het succes van de mindfulnesscursus die ze er gaf tegenwoordig als zelfstandige trainer. ‘Veel dingen doen we automatisch,’ vertelt ze. ‘Intussen dwalen onze gedachten steeds af naar wat ons bezighoudt: ruzie met een vriend, vakantieplannen, lekkage. Dat is nu eenmaal de aard van onze rusteloze geest. Probeer nu elke keer als je afdwaalt je aandacht op een vriendelijke manier terug te brengen naar het hier en nu: wat doe je en wat voel je? Zo onderbreek je de gedachtenstroom en worden je ervaringen intenser. Niet boos worden op jezelf als het niet lukt. In mindfulness is elk moment een nieuw moment. Probeer het dan gewoon nog eens.’ We krijgen de onvermijdelijke rozijn uitgedeeld, een standaardonderdeel van de cursus waarover ik mij nog vrolijk heb gemaakt toen ik er in een tijdschrift over las. De opdracht: besnuffel, betast en beloer de vrucht alsof zij buitenaards is. Door je zintuigen aan het werk te zetten, verdampen je gedachten. Al is dat eerder een bijeffect dan het doel; het doel is ‘ervaren’. De komende week moeten we thuis oefenen: elke dag de eerste hap van een maaltijd met volle aandacht proeven. Simpel, zou je zeggen, maar mijn vraatzucht blijkt het keer op keer te winnen van mijn aandacht: de eerste hap wordt steevast gedachtenloos naar binnen gewerkt, de tiende meestal ook. Dan zijn er nog de praktische bezwaren. Morgen eet ik in een goed restaurant en wil ik mijn gezelschap de snuffel-act besparen. Dan moet ik er nu in de trein naar huis dus maar aan geloven. Om mij heen spiedend prik ik een blokje sushi uit een Albert Heijn-verpakking. Als niemand dit maar ziet. Schaamte is een gebrek aan empathie met jezelf, las ik laatst. Zou hufterigheid er een te veel aan zijn? Niet denken, beveel ik mezelf, erváár! De brok sushi is intussen week geworden door de sojasaus en kleddert op mijn suède schoen. Een zwarte vlek tekent zich af. Ik vloek binnensmonds en verorber de rest in een mum van tijd. De andere oefening gaat mij beter af: dagelijkse rituelen met aandacht uitvoeren. Ik observeer welke gedachten automatisch de kop op steken en richt mij vervolgens weer op de handeling. Zo wordt zelfs tandenpoetsen meditatief. Lees verder: meditatiemystiek.blogspot.nl/2013/11/van-zenuwpees-tot-zenmeester.html
Posted on: Fri, 15 Nov 2013 12:11:36 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015