________________________________________________________ THE POST EAGLE, Clifton, New Jersey, January 31,1996 Battle for Polish Entity in California: In the 19th century, Henryk Sienkiewicz, Helena Modrzejewska (aka Helena Modjeska), her son Ralph Modjeski, the builder of American suspension bridges, together with others, established in Southern California a Polish colony, which they called Modjeska Ranch, and in the suburb of Cracow of partitioned Poland, an American colony which they called Modrzejowka. In 1986, the Modjeskis Society decided to return both colonies to their past glory and called this the Project of Champions. Discussions between the Polish-American Congress (PAC) in this matter were not productive. PAC demanded that members of the Society be insured through Polish National Alliance (PNA). The Polish Government on its part was verifying Societys solvency. Unsuccessful attempts in 1934 to regain the Modjeska Ranch, precipitated establishment of the California Historical Landmark 205, which highlighted accomplishment of a New York architect Stanford White. In Poland a street leading to Modrzejowka was named after Henryk Sienkiewicz. Years 1986-1990, for the Modjeskis Society were filled with court litigation, caused by its involvement into the Ranchs issue, and with actions for elimination of Stanfords White name from the Landmark 205. In 1990 the Landmark 205 became the National Historical Landmark, and Stanfords name was removed from it. The Project of Champions was also removed from consideration, since the National Landmark had to encompass only gardens and a house of Helena Modjeska. In independent Poland the Modrzejowka is about to be condemned. The overseers of such plans, were to be the Polish Government and the Polish-American Congress. They blessed Helena Modjeska Foundation, established in 1991 by the Orange County Government. From the moment of its existence the Foundation (supported by the CAP) is trying to make the name of Stanford White renown again. It makes no difference to the PAC whether members of the Foundation pay their dues to the PNA. To the Polish Government it does not make any difference whether the Foundation possesses any funds. The Orange County Government also does not have any funds since the recent financial loss of two billion dollars leads to its bankruptcy. To some degree this bankruptcy was also caused by investment in the Garden and the Home of Helena Modjeska. Forecasted expenditure was to be two and half million dollars. In November of 1994, the PAC demanded that the Modjeskis Society cooperate with the Foundation and stop claiming that the PAC is discriminating against Society. In the meantime, the Polish Government decided to form a very efficient unit under the name of The Polish-American Organization. The Modjeskis Society countered this initiative with proposed name: USA-Poloniae Congress having in mind that it could move the Project of Champions to a new start. These developments could mean that the PAC as a private organization, which supports itself from dues of its members, and from the PNAs insurance fees, should be changed to a real Congress. Only then the democratic nations of Poland and of the US would support ten years of the Societys efforts. With such an approach to he Polish culture abroad, it is impossible to raise the claim to the Modjeska City promised 100 years ago, which now might be nested on a military base in Tustin have been offered to the public not far from the Ranch. Neither the Polish-American Congress nor the Polish Government have any intention of pursuing the fulfillment of the past promise. As to the Ranch, and the City, they ended in a COMPLETE CULTURAL FIASCO. EDITORS NOTE: Here is the letter sent to the Consulate General of the Republic of Poland in Los Angeles, Attention Consul General Maciej Krych: In this Southern California does not exist more important matter in cultural relations between US and Poland than the heritage of Henryk Sienkiewicz and Helena Opid (aka Modrzejewska or Modjeska). The Modjeskis Society has the privilege to be involved in this matter and expects the same from the Polish Government, since the articles of Vienna Convention of 1961 (Art.41) and a Consular one of 1972 (Art.24), signed by the US and Poland, do not restrict cultural activities on American soil, but provide for taking advantage of laws where such activities are rendered. The predecessor of current Consul General, Jan Szewc, did not handle this matter satisfactorily, so it is now up to new one to change the situation. Lack of responses of the Consulate General to the Society letters of July 27, Sept.25 & Oct.5,95 is discouraging as to the heritage. It repeats 1991- 92s Consulates approach to the matter by paying disrespect to the Societys initiatives. Because the Society did all that was possible in order to honor the heritage, a position of the Consulate in respect to Societys letter to the US Congress of July 4,94, as enclosed, should follow. Especially that the matter combined with an issue of the promised Modjeska City, no later than March 1996 should be subject of deliberations by the US Government. Therefore, please commence a cooperation with the Society promptly. For a convenience of the Consulate few other documents are herewith enclosed. With due regards, STANLEY MROZOWSKI - MODJESKIS SOCIETY DEDICATED TO PRESERVATION OF CULTURES - STOWARZYSZENIE MODRZEJEWSKICH ODDANE SPRAWIE OCHRONY KULTUR, P.O.Box 193, San Diego, CA 92038 ---- BIALY ORZEL/WHITE EAGLE, Massachusetts, Lipiec 9, 1995. Walka o Polskosc w Kalifornii. W wieku XIX Henryk Sienkiewicz, Helena Modrzejewska, jej syn budowniczy amerykanskich mostow Ralph Modjeski, z udzialem innych utworzyli w poludniowej Kalifornii polska kolonie o nazwie Ranch Modjeska, a pod Krakowem kolonie amerykanska o nazwie Modrzejowka. Obie kolonie w 1986 Stowarzyszenie Modrzejewskich postanowilo przywrocic do dawnej swietnosci pod nazwa Projektu Polsko-Amerykanskich Znamienitych. Rozmowy z Rzadem Polskim i z Polsko-Amerykanskim Kongresem w tej sprawie nie daly pozadanego efektu. Kongres domagal sie ubezpieczenia czlonkow Stowarzyszenia w Zwiazku Narodowym Polskim, zas Rzad Polski sprawdzal zasoby finansowe Stowarzyszenia. Nieudane proby w 1934 odzyskania Ranch Modjeska sprowadzily sie do ustanowienia Kalifornijskiego Zabytku Historycznego Nr.205, z dominujacym przez nastepne lata nad Zabytkiem, architektem Stanford White z N.Jorku. W Polsce natomiast nadano ulicy wiodacej do Modrzejowki nazwe Sienkiewicza. Lata 1986-1990 dla Stowarzyszenia wypelnione byly procesem sadowym z powodu Ranch Modjeska i walka o wyeliminowanie dominanta z Kalif. Zabytku Historycznego Nr.205 - Stanforda White. W 1990 Zabytek Nr.205 stal sie Narodowym Zabytkiem Historycznym U.S.A. z wyeliminowaniem dominanta S. White. Wyeliminowano takze Projekt Znamienitych poniewaz Narodowy Zabytek Historyczny U.S.A. obejmowac ma tylko Ogrody i Dom Heleny Modjeska. W Polsce Modrzejowka ma dojsc do calkowitej ruiny. Nad wykonaniem tych planow podjely sie czuwac Rzad Polski i Polsko-Amerykanski Kongres. Poblogoslawily powolana w 1991 przez Rzad Hrabstwa Orange tzw. Helena Modjeska Foundation. Od chwili powstania Fundacja z poparciem Kongresu zabiega o przywrocenie honoru Stanfordowi White. Dla Kongresu stalo sie obojetne, czy czlonkowie Fundacji oplacaja skladki ubezpieczeniowe w Z.N.P.. Dla Rzadu Polskiego obojetne jest to, ze Fundacja nie dysponuje funduszami. Nie dysponuje funduszami takze Rzad Hrabstwa Orange, bowiem na skutek naduzyc inwestycyjnych w wysokosci ponad tysiaca milionow dolarow w lutym br. oglosil bankructwo. Do bankructwa przyczynilo sie rowniez zainwestowanie w Ogrody i Dom H. Modjeska piec milionow dolarow ponad dwa przewidziane. W dniu 28.XI.94 Kongres domagal sie od Stowarzyszenia, azeby wspoldzialalo z Fundacja, a nie zarzucalo Kongresowi iz je dyskryminuje. Rzad Polski w miedzyczasie postanowil powolac do dzialania bardziej sprezysta jednostke pod nazwa Polsko-Amerykanska Organizacja. Stowarzyszenie tej inicjatywie wyszlo na przeciw proponujac nazwe USA-POLONIAE KONGRES liczac, ze moze wtedy sprawa mogacego przynosic roznorakie zyski Projektu Polsko-Amerykanskich Znamienitych ruszy z miejsca. Najswiezsze wydarzenia maja oznaczac, ze Kongres Polonii-Amerykanskiej, jako prywatna organizacja utrzymujaca sie z czlonkowskich skladek i ubezpieczen Zwiazku Narodowego Polskiego winien byc zamieniony na autentyczny KONGRES. Wtedy demokratyczne narody Polski i U.S.A. wespra 10 letnie starania Stowarzyszenia Modrzejewskich. Przy takim podejsciu do spraw kultury polskiej na obczyznie nie mozliwe jest wzniesienie przyrzeczonego 100 lat temu Modjeska City na oddawamej w rece spoleczne bazie lotniczej w Tustin, niedaleko Ranch Modjeska. Ani Polsko-Amerykanski Kongres, ani Rzad Polski nie nosza sie z zamiarem doprowadzenia do spelnienia danego przyrzeczenia. Jednym slowem WIELKIE KULTURALNE FIASKO!. TLUMACZENIE ARTYKULU BIALEGO ORLA NA JEZYK ANGIELSKI UKAZALO SIE W THE POST EAGLE WYCHODZACYM W CLIFTON, NEW JERSEY POD DATA STYCZEN 31,1996 I TYTULEM BATTLE FOR POLISH ENTITY IN CALIFORNIA WRAZ Z DOPISKIEM REDAKTORA, TAKZE PO ANGIELSKU. NOTA REDAKTORSKA: Podaje sie tutaj do wiadomosci tresc pisma wyslanego do Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Los Angeles, Odbiorca - Konsul Generalny Maciej Krych. W Poludniowej Kalifornii nie istnieje bardziej wazna sprawa w stosunkach miedzy USA a Polska od spuscizny historycznej po Henryku Sienkiewiczu i Helenie Opid vel Modrzejewska lub Modjeska. Stowarzyszenie Modrzejewskich ma zaszczyt reprezentowac ta sprawe i spodziewa sie tego samego ze strony Polskiego Rzadu poniewaz Postanowienia Konwencji Wiedenskiej z r. 1961 (Artykul 41) oraz Konsularnej z r. 1972 (Art.24), podpisanych przez USA i Polske, nie ograniczaja dzialalnosci kulturalnych na amerykanskiej ziemi i zapewniaja mozliwosci korzystania z praw zwiazanych z taka dzialalnoscia. Poprzednik obecnego Konsula Generalnego, J. Szewc, nie ujal sprawy nalezycie w swoje rece, co obecnie narzuca ten obowiazek na nowego. Jednakze brak odpowiedzi Konsulatu Generalnego na pisma Stowarzyszenia z 27 lipca, 25 wrzesnia i 5 pazdziernika 1995 nie wskazuje na zainteresowanie spuscizna, co jest powtorzeniem podejscia Konsulatu w latach 1991-92 tak do spuscizny, jak i do inicjatyw Stowarzyszenia. Poniewaz Stowarzyszenie uczynilo wszystko co bylo w jego mocy azeby omawiana spuscizna zostala uhonorowana, dlatego spodziewa sie ze Konsulat Generalny powaznie potraktuje tresc pisma wystosowanego do Kongresu USA w dniu 4 lipca 1994 i udzieli nalezytego poparcia. Poparcia rowniez z tego wzgledu, ze sprawa spuscizny w powiazaniu z przyrzeczonym Miastem Modjeska bedzie w marcu 1996 r. przedmiotem rozwazan Rzadu USA. Biorac powysze pod uwage, Konsulat proszony jest o niezwloczne przystapienie do wspolpracy ze Stowarzyszeniem Modrzejewskich. W celu ulatwienia zadania kilka innych dokumentow jest tu dolaczonych. Z powazaniem - Stanislaw Mrozowski. MODJESKIS SOCIETY DEDICATED TO PRESERVATION OF CULTURES - STOWARZYSZENIE MODRZEJEWSKICH ODDANE SPRAWIE OCHRONY KULTUR, P.O.Box: 193, San Diego, CA 92038. > Kurier Zachodni, Czerwiec 1995 > Z MILOSCI DO MODRZEJEWSKIEJ > I POLSKICH TRADYCJI > > Stosunkowo niedawno bawil w > Australii z wizyta turystyczna Wie- > slaw Czajkowski, dyrektor Towa- > rzystwa Modrzejewskich w San Die- > go (USA). W Ameryce jedni maja go ser- > decznie dosc, inni podziwiaja za energie i > wytrwalosc. > > Przed dwom laty pan Czajkowski od- > wiedzil Krakow. To co laczy Krakow z > poludniowa Kaliformia, to postac Heleny > Modrzejewskiej i pamiec o niej. Bedac > autentyczna amerykanska gwiazda, pozo- > stala do konca wielka polska patriotka. To > zainspirowalo cntuzjastow, ktorzy od kil- > ku lat walcza o to, by wokol dawnego do- > mu Heleny Modrzejewskiej w gorach San- > ta Ana, opodal Los Angeles, utworzyc > wielki, polsko-amerykadski osrodek kul- > tury. Od lat Wieslaw Czajkowski niestru- > dzenie poszukuje sojusznikow dla tego > projektu. > > Modjeska Canyon to piekne miejsce, > polozne posrod wyschnietych wzgorz > ciagnacych sie na poludniowy wschod od > Los Angeles. Poprzez gesta, soczysta zie- > len przeswituja biale sciany ni to typowej > amerykanskiej rezydencji, ni to polskiego > dworku. Kiedys Helena Modrzejewska i > jej maz Karol Chlapowski znajdowali tu > spokoj i wytchnienie po kolejnych tryum- > falnych i meczacych zarazem tournee po > Stanach. Tu przyjmowali miejscowe zna- > komitosci i polskich przyjaciol, wsrod > nich Ignacego Paderewskiego. > > Dzis dom ten jest uznany za zabytek i > pozostaje wlasnoscia Hrabstwa Orange. > Pamiec Modrzejewskiej jest tu zachowa- > na, choc niestety wiekszosc pamiatek po > artystce ulegla bezpowrotnie rozproszeniu. > > Wszystko zaczelo sie w 1888 r., kiedy > Chlapowscy kupili ranczo wypasowe w > miejscu zwanym wowczas Santiago Can- > yon. Modrzejewska poznala ten zakatek > dzieki Sienkiewiczowi, ktbry opisal go w > Listach z podrozy do Ameryki. (Zaloty > pisarza do pieknej artystki ochlodzily > wkrotce jego stosunki z hrabia Karolem.) > > Po nabyciu posiadlosci Chlapowscy > przebudowali domek. Wieslaw Czajkow- > ski uwaza, ze przebudowe wykonano wed- > lug wskazowek samej Modrzejewskiej, > ktora za wzor przyjela swoj domek w Kra- > kowie na Krowodrzy. Aktorka, zaprzy- > siegla wielbicielka Szekspira, nadala swej > nowej posiadlosci zapozyczona z Jak > wam sie podoba nazwe Bor Ardenski > (Arden). Ale w okolicy miejsce zaczelo > > byc popularne jako Modjeska Ranch, bo- > wiem slawa aktorki byla juz w Ameryce > ogromna. > > Podczas gdy wszyscy zachwycali sie > Ardenem, Paderewski krytykowal je za > ponurosc. Wydaje sie, ze to wlasnie pod > jego wplywem Chiapowscy sprzedali Ar- > den w 1906 r. > > Od tej pory posiadlosc przechodzila > zmienne koleje losu - wiekszosc 500-hek- > tarowego gospodarstwa zostala rozparce- > lowana, zas reszta z domem Modrzejew- > skiej kilkakrotnie przechodzila z rak do > rak. Wreszcie w 1934 r., decyzja wladz > stanu Kalifornia, Ardenowi nadano status > zabytku chronionego prawem. I w ten spo- > sob narodzil sie Kalifornijski Zabytek His- > toryczny nr 205. > > Zdaniem Wieslawa Czajkowskiego, na- > danie domowi Modrzejewskiej tego miana > sprawilo, ze przez nastepne 50 lat byl on > martwy. Nazwa Modjeska Center to za > malo, by wieloletnia siedziba wielkiej ak- > torki spelniala role, do jakiej wydaje sie > byc stworzona. Prywatny gospodarz nie > dbal o budynek i nie byi zainteresowany > naplywem gosci. > > Dopiero 50 lat pozniej upomnialo sie o > ta rezydencje Modjeskis Society, powola- > ne do zycia w roku 1986 za sprawa pana > Czajkowskiego. Od tego czasu nowy dyrek- > tor stal sie postrachem nie tylko urzednikow > Hrabstwa Orange. Puka do wszystkich > drzwi, pisze memoria}y, molestuje. Wys- > tosowal nawet petycje do prezydentow > Clintona i Walesy po to, by doprowadzic > do realizacji swej wizji, ktora jednym wy- > daje sie nierealna, drugim imponujaca. > > Modjeska Canyon maluje sie Wiesla- > wowi Czajkowskiemu jako gigantyczny > park chwaly, poswiecony Polakom za- > sluzonym dla Ameryki. Swoj plan okresla > mianem Projektu Znamienitych. Wejscia > do wawozu mialyby strzec konne posagi > Kosciuszki i Pulaskiego. Dalej, na po- > wierzchni kilku hektarow, rozkladalaby > sie wielka plastyczna mapa USA z zazna- > czonymi 39 mostami wzniesionymi przez > syna Modrzejewskiej, Ralpha Modjes- > kiego. W centrum kanionu powstalby no- > wy Dom Modrzejewskiej mieszczacy > polsko-amerykanski osrodek kulturalno- > naukowy z salami konferencyjnymi i wi- > dowiskowymi, biblioteke, pokojami gos- > cinnymi np. dla stypendyst6w. > > Opodal mialby powstac hotel przyno- > szacy dochod i jednoszynowa kolej - prze- > dluzenie linii z Disneylandu (oddalonego > o 30 km) ktora wiodlaby szlakiem Sien- > kiewicza wzdluz gor Santa Ana. > > Ale plany Czajkowskiego napotykaja > na silny opor zarowno wladz Hrabstwa > Orange, jak i obecnych mieszkancow > Modjeska Canyon. Dyrektor Modjeskis > Society twierdzi, ze podzial dawnego ran- > cza Chlapowskich i sprzedaz dzialek pry- > watnym osobom byly w swietle miejsco- > wego prawa nielegalne. Czesc tego ob- > szaru nalezy dzis do spadkobiercow Ral- > pha Modjeskiego, a caly teren, decyzja > prezydenta USA z 1909 r., znajduje sie > pod opieka panstwa jako miejsce o szcze- > golnych walorach krajobrazowych. Z dru- > giej strony trudno sie dziwic, ze tutejsi > farmerzy o silnym poczuciu niezaleznosci, > ktorym slowo Polska niewiele mowi, nie > chca tego przyjmowac do wiadomosci. > > Mimo wszystko kilkuletnie uporczywe > dzialania Towarzystwa Modrzejewskich > przyniosly jui wazne rezultaty. W 1987 r. > administracja Hrabstwa Orange wykupila z > rak prywatnych (za US $1,5 mln) dom > Modrzejewskich wraz z ogrodem, z prze- > znaczeniem na historyczny park Mod- > jeska. A w 1990 r. obiekt ten zostal > uznany za Narodowy Pomnik Historycz- > ny, co stwarza jakie takie gwarancje na > przyszlosc. > > Jednak wszelkie dalsze proby rozsze- > rzenia historycznego obiektu na tereny po- > zostajace dzis w rekach prywatnych far- > merow powoduja ich energiczny sprze- > ciw. Niektorzy obawiaja sie, ze Czajkow- > ski ich przepedzi lub poprzebiera w pol- > skie stroje z epoki Modrzejewskiej. Wy- > daje sie, ze dogadanie sie z farmerami > bedzie raczej niemozliwe. > > Wladze wojskowe sa bardziej przy- > chylne Czajkowskiemu, ktory zwrocil sie > do nich o przekazanie zamknietej bazy > marynarki wojennej na urzadzenie tam > Modjeska City z makieta sredniowieczne- > go Krakowa, rodzinnego miasta artystki. > > Odwiedzajac Krakow Wieslaw Czaj- > kowski wpadl na pomysl, by wladze tego > miasta zaoferowa}y Amerykanom skra- > wek podkrakowskiej ziemi dla realizacji > amerykadskiego osrodka kultury, a wow- > czas szanse powstania Miasta Modrze- > jewskiej w Kalifomii wzroslyby niepo- > miermie. > > Co z tego wszystkiego wyjdzie, nie > wiadomo. Na razie Wieslaw Czajkowski > jezdzi po Ameryce i po Polsce, sle pisma, > agituje, przekonuje, niepokoi prezyden- > tow, konsulow i ludzi biznesu. Ostatnio > bawiac w Australii takze probowal zain- > teresowac swoim pomyslem tutejszych > Polonusow. > > opr. Jan Malecki > wykorzystujac tekst Marka Lubasia-Harnego > ktory ukazal sie w Gazecie Krakowskiej pod > data 24 wrzesnia 1993 r. i tytulem MOST Z > KRAKOWA DO KALIFORNII.
Posted on: Thu, 23 Jan 2014 22:16:27 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015