esasında Kandahar havalisinde yaşayan Halaç Türkleri İran’da hâkimiyeti ele geçirmeye muvaffak olmuşlardır Afşarlar da Azerbaycan`a gelip yerleşmişlerdir. Safevi hanedanının inkırazı ile ortaya çıkan boşluktan istifade eden ve esasında Kandehar havalisinde yaşayan Halaç Türkleri (Azerbaycan Türklerinin Halaç boyu), İran`da hakimiyeti ele geçirmeye muvaffak olmuşlardı. Tarih kitaplarında yanlış olarak Afganların İran`ı işgali diye zikredilen bu hadise, Gılzay adını alan Halaç Türklerinin İran`da kontrolü ele geçirmesinden başka bir şey değildi. Halaçlar`ın İran’da ki bu hakimiyetine son veren ise, Afşar boyunun ileri gelen beylerinden Nadir olmuştur Halaçlar ve dilleri Eskiden beri bilinen ancak konuştukları Türkçe hakkında fazla bir bilgi bulunmayan Halaçlar ve dilleri hakkında ilk önemli bilgileri V. Minorsky vermiştir. Eski Argu ağzının bir devamı sayılan Halaç Türkçesi’nin üç ağzı tespit edilmiştir: I) Kondurud, II) Horekebad III) Pougerd.Halaç Türkçesi’nin belli başlı ses ve şekil özellikleri ise şunlardır:I) Halaç Türkçesi’nde kapalı e vardır. II) Farsça kelimelerde a ( o ) ünlüsü kullanılır.III) Kelime başında h+ protezi görülür: hadak, hağaç vb. IV) Kelime başında g > k ve d > t görülür. V) Yönelme eki +kA, yapma hali +I, bulunma hali +çA, uzaklaşma hali +DAn ekiyledir. Şimdiki zaman çekimi Türkiye Türkçesi’nde olduğu gibi -yor ekiyledir: varorum vb. Diğer fiil çekim ekleri Genel Türkçeden farklı değildir. İstek çekimi hem -A, hem -gA iledir: yakıgam, ohuyam vb. Halaçlar’ın ağzından tespit edilmiş bazı ilgi çekici kelimeler şunlardır: üşt adoq “sehpa”, hucak n olurken, -d-, -d korunmuştur: hadak, kudruk v.b. 7.-8. yüzyıllarda Orhun Yazıtları’nda bile kullanılmayan h+’nin korunması Halaç Türkçesi’nin Eski Türkçe’den daha önceki devirlerin özelliklerini taşıdığını düşündürmektedir. Halaçlar Tahran’ın 200 km. kadar güney-batısında 46 köyde yaşarlar; nüfuslarının 20.000 veya 25.000 olduğu tahmin edilmektedir.Hakiki Halaçlar denilen bu grubun dışında bir de Sava Halaçları bulunmaktadır ve bunlar daha açık bir Türkmen şivesi konuşurlar.Güney İran’da Kaşgaylar arasında yaşayan Halaçlar ise Kaşgaylar’a iyice karışmış durumdadır. Babür Devleti, Afganistan’ı hakimiyet altında tutmakla birlikte Hindistan ve Afganistan arası dengeyi sağlayamamış ve ağırlığı Hindistan’a kaydırmıştır. Bu durum; kuzeyden Özbek ve kuzey-batıdan da Safeviler’in Afganistan’a inmesine sebep olmuştur. Böylece 17. yy ortalarına doğru Abdali ve Galzay adını almış olan Halaçlar, dağlık bölgelerden Kandehar ve Zemindaver’in daha verimli bölgeri olan Tarnak Argandap vadilerine göçmüşlerdir. 1290 – 1320 yılları arasında Halaçlar, Hindistan yarım adasında hüküm sürmüşlerdir.
Posted on: Sun, 08 Sep 2013 07:35:05 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015