şanzuman nedir? ve çeşitleri nelerdir? Hepimiz kullanıyoruz ancak artık o kadar alışmışız ki vites değiştirmeye, nedir ne işe yarar düşünmüyoruz bile... Peki şanzıman nedir ve çeşitleri nelerdir? Şanzıman, motordan, baskı balata (Kavrama) yolu ile aldığı hareketi istenilen tork değerinde, şaft veya diferansiyele ileten aktarma organıdır. Manuel Şanzıman: Genellikle sürücü tarafından kontrol edilen bir debriyaj ve vites kolundan oluşur. Otomobillerde debriyaj ayak, vites ise elle kumanda edilirken motosikletlerde debriyaj el, vites ise ayakla kumanda edilir. En basit şanzıman modelidir. Otomatik Şanzıman: Klasik Otomatik (Konvansiyonel) Şanzıman: Bu şanzımanlar, tarihten bu yana pek değişmemiştir. En çok kullanılan sistemdir. Kavrama ve güç aktarma görevini Tork konvertörü üstlenir. Motordan gelen tork güç konvertörüne, oradan da şanzımana iletilir. Genellikle 4 ileri, son zamanlarda 5 ve 6 ileri viteslidir. Tork konvertöründeki güç kaybı ve değişken şartlara fazla uyum sağlayamaması nedeniyle artık vazgeçilmektedir. Tiptronic (sıralı) şanzımanlar: İlk olarak yarış otomobilleri için üretilmiş, ancak sonradan otomobillere aktarılmış bir teknolojidir. Vites geçişleri sırayla olmaktadır. Yani mesela yavaşlarken 6. vitesten 2. vitese atlanamıyor, 5,4,3 viteslerden sırayla geçmek zorunda kalınıyor. Ferraride F1, BMWde SMG şanzımanlar örnek verilebilir. Hızlı vites değişimleri ve direksiyondaki kulakçıkların kullanım kolaylığı nedeniyle yaygınlaşmıştır. Bu şanzımanlar tork konvertörü yerine otomatikleştirilmiş bir debriyaj sistemi kullanırlar. Bu da güç kaybını azaltır. Otomatikleştirilmiş Manuel Şanzımanlar: AMT, Easytronic, Dualogic, MCP, I-Shift gibi şanzımanlardır. Bu tip şanzımanların manuel şanzımanlarla farkı, 3 adet elektrik motoru içermesidir. Bu motorlardan birincisi debriyajı, ikincisi vites seçimini, üçüncüsü vitesin geçmesini sağlar. Ancak bu şanzımanlar vites değişimi sırasında doğru vitesi hızlıca seçemedikleri için ağır ve sarsıntılı çalışırlar. Son yıllarda optimize edilse de Opel, Astra modelinde bu şanzımanlardan vazgeçmiştir. Bu şanzımanın olumlu özelliği ise, debriyajı doğru kullandığından ve gereksiz kullanmadığından yakıt tüketimini düşürmesi ve debriyajın ömrünü uzatmasıdır. Çift Kavramalı Şanzımanlar: Audi S-Tronic, VW DSG, Volvo Powershift şanzımanlar örnek verilebilir. Esasen otomatikleştirilmiş manuel olan bu tip şanzımanlarda iki adet debriyaj sistemi bulunur. Birinci debriyaj 1,3,5 ve 7. vitesleri iletirken, ikinci debriyaj 2,4,6. vitesleri iletir. Böylece bir sonraki vites değişmek için hazır durumdadır. Kısa sürede ve sarsıntısız gerçekleşen vites değişimleri, güç kaybı yaşatmaması ve en doğru vitesleri seçmesi ile en başarılı sistemdir. VWnin binek modellerindeki şanzımanın geliştirilmiş versiyonunun Bugatti Veyronda kullanılması bu sistemin seviyesinin göstergesidir. Ancak sistemin maliyeti oldukça yüksektir. Değişken Oranlı Şanzımanlar: Fiat Speedgear, Honda CVT, Audi Multitronic örnek olarak verilebilir. Basitçe iki konik kasnak arasına gerilmiş kayışın kasnaklar arasında hareket ettirilmesiyle oranların sürekli değişmesi sağlanarak kademesiz bir vites geçişi sağlar. Bu şanzımanlar yapısal olarak çok farklıdır. Gaza basıldığında önce motor devri artar, ardından motor devri sabit kalarak sadece aracın hızı artar. Böylece motorun en verimli kullanım devirlerinden sonuna kadar yararlanılır. Bu şanzımanların en zayıf yönü, güç aktarım kayışının yüksek güçlere fazla dayanamamasıdır. Ancak Audi, çelik malzemeden, zincire benzeyen özel bir kayış imal ederek yüksek güçlü motorlarda da sorunsuzca bu şanzımanı kullanmaktadır. şanzuman bakımı: Şanzıman Bakımı ise en basit şu şekilde yapılabilir: Vites kutusunun içerisinde yan tapa seviyesinde dişli yağı bulunmalıdır. Yağ numarası araçların teknik özelliklerine göre farklılık arz eder; kullanma klavuzu tavsiyesine uyulmalıdır. Araçlarda vites kutusu çıkışına irtibatlı olan kilometre teli ile kilometre göstergesine kumanda edilir. Bazı yeni model araçlarda kilometre bilgisi ABS sisteminden okunur. Belirli sürelerde vites kutusunun ön ve arka kısımlarında yağ kaçağı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yağ kaçağı varsa araç servise götürülmelidir. Şanzımanın Ana Elemanları: - Giriş mili(Priz direkt) - Ana mil - Grup mili - Dişli grupları - Geri vites dişlisi (Boş dişli) - Kayıcı mil - Sekromencler(her vites dişlisi için) - Vites çatalı (Her vites dişlisi için)
Posted on: Sun, 24 Nov 2013 15:54:13 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015