در باب دقت نظرسنجی‌های انتخاباتی ------------------- طی چند روز گذشته نظرسنجی موسوم به آی‌پُز[1] در اینترنت دست به دست شده است. در این میان، بسیاری به نتایج این نظرسنجی به دیده تردید نگاه کرده‌اند. این نوشتار قصد دارد به نظرسنجی‌های انتخاباتی مختلف نگاهی بیندازد و در مورد خطاهای ممکن بحث کند. فرض می‌کنم که افراد پرسش‌شونده راست می‌گویند و موسسات نظرسنجی صادقانه نظرات را گزارش می‌کنند. ۱. انتخاب جامعه آماری: اکثر نظرسنجی‌های اینترنتی در ایران غیرمعتبر هستند. دلیل این امر این است که جامعه آماری[2] کاربران اینترنت نمونه‌ای تصادفی از جمعیت کل کشور نیست. گزارش مرکز آمار ایران[3] ادعا می‌کند که اکثر کاربران اینترنت در ایران نوجوانان و جوانان هستند. همچنین ضریب نفوذ در استان‌هایی همچون تهران، اصفهان و آذربایجان شرقی بیشتر است و در استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان و خراسان جنوبی اینترنت ضریب نفوذ کمتری دارد[4]. اگر بخواهیم به این واقعیات، این که چه جامعه آماری از یک سایت خاص بازدید می‌کنند را هم اضافه کنیم، اعتبار اکثر نظرسنجی‌های آماری را به خاطر ناهمگون بودن زیر سوال می‌رود. ادعا شده که ضریب نفوذ تلفن همراه در ایران ۹۱ درصد است[5]. همین امر موجب می‌شود که جامعه‌ای آماری دارندگان تلفن یک جامعه آماری مناسب برای نظرسنجی پنداشته شود. اگرچه همواره انتقاداتی همچون سویه نتیجه نظرسنجی به نفع کسانی که تلفن دارند و یا کسانی که در زمان نظرسنجی در کنار تلفن‌شان بودند و یا فرصت پاسخ به تلفن را داشتند وجود دارد. یک جواب به این انتقاد این است که بین این موارد و نتیجه سوال نظرسنجی همبستگی قوی وجود ندارد. ۲. اندازه نمونه و نحوه نمونه‌گیری: بسیاری از نظرسنجی‌‌ها با ادعای این که نمونه رای‌گیری آن‌ها بزرگ‌تر از نظرسنجی‌های دیگر است، خود را معتبرتر از نظرسنجی‌های دیگر می‌دانند. در واقع آن‌چه بیش از اندازه نمونه اهمیت دارد نحوه نمونه گیری[6] است. نظرسنجی‌های اینترنتی در واقع دچار نمونه‌ای از تعصب نمونه‌ای [7] به نام تعصب خود گزینی[8] هستند و اصلی‌ترین مشکل آن‌ها این است که نمونه آماری خود انتخاب می‌کند که در نظرسنجی شرکت کند یا نه. یک روش مناسب این است که از جامعه آماری به صورت یکنواخت و تصادفی نمونه‌گیری کنیم[9]. بسیاری از نظرسنجی‌های معتبر همچون گالوپ[10] و راسموسن[11] از تماس تلفنی تصادفی[12] از بین یک لیست از شماره تلفن‌ها استفاده می‌کنند. در مورد اندازه نمونه‌گیری هم شاید در نگاه اول نابدیهی به نظر آید که که چگونه یک نمونه هزار نفری می‌تواند آرای یک جمعیت ۷۰ میلیونی را با این دقت تقریب بزند. قضیه اعداد بزرگ بیان می‌کند[13] که میانگین نتیجه نمونه‌گیری تصادفی از یک متغیر تصادفی به میانگین امید ریاضی آن متغیر تصادفی میل می‌کند. تری تائو[14] ریاضی‌دان استرالیایی در این پست[15] وبلاگ‌اش سعی می‌کند توضیح دهد که بدون توجه به این که یک جامعه آماری چقدر بزرگ باشد، یک نظرسنجی با نمونه‌گیری هزار نفری اگر تصادفی انتخاب شود، می‌تواند نتایج یک انتخابات را با ۹۵ درصد اطمینان و ۳ درصد خطا پیش‌بینی کند. ۳. نحوه رای‌گیری آی‌پُز: مسئولین آی‌پُز ادعا می‌کنند که با استفاده از یک بانک اطلاعاتی شماره تلفن و شماره‌یابی تصادفی (احتمالا با روش [12]) با مردم ایران تماس می‌گیرند. نتایج نظرسنجی از میانگین نتایج چهار روز اخیر[16] منتشر می‌شود. اگر ادعایشان صحت داشته باشد، من فکر می‌کنم نتیجه نظرسنجی آن‌ها با دقت زیادی نتایج انتخابات ۱۳۹۲ را پیش‌بینی می‌کند. 1. ipos.me 2. en.wikipedia.org/wiki/Statistical_population 3. amar.org.ir/Portals/0/Files/abstract/1389/n_IT_89.pdf 4. iriu.ir/matma/ 5. hamshahrionline.ir/details/146580 6. en.wikipedia.org/wiki/Sampling_(statistics) 7. en.wikipedia.org/wiki/Sampling_bias 8. en.wikipedia.org/wiki/Self-selection 9. en.wikipedia.org/wiki/Simple_random_sample 10. gallup/strategicconsulting/156923/worldwide-research-methodology.aspx 11. rasmussenreports/public_content/about_us/methodology 12. en.wikipedia.org/wiki/Random_digit_dialing 13. en.wikipedia.org/wiki/Law_of_large_numbers 14. https://en.wikipedia.org/wiki/Terence_Tao 15. terrytao.wordpress/2008/10/10/small-samples-and-the-margin-of-error/ البته تری تائو در این پست قضیه‌ای ضعیف‌تر را اثبات می‌کند، ولی به روش اثبات ادعای مورد نظر هم اشاره می‌کند. 16. البته در نظرسنجی ۲۱ خرداد از سه روز اخیر استفاده شده و این احتمالا به خاطر این است که پس از ائتلاف نتایج به شدت تغییر کرده‌اند و برای همین وزن نتایج چهار روز پیش صفر محاسبه شده
Posted on: Wed, 12 Jun 2013 12:01:01 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015