.............................– H HÁ – ficar entalado HÀ – - TopicsExpress



          

.............................– H HÁ – ficar entalado HÀ – expressão de prazer HÀ, HÈÉ! – medo ou surpresa (interjeição) HAANRUN – roncar (Vd. IHANRUN) HALÈ – amedrontar, ameaçar, intimidar HAMUNYIA – Cadência executada pelos atabaques e agogôs que capitula a estrutura dos diferentes toques que marcam o siré, mais conhecido por Avamunha. HÀN – aparecer, manifestar HARAMÚ – roubo (Vd. FEWÓ, JALÈ, OLÉ) HAUSA – língua e povo Hausa HE – pegar, apanhar HÈÉ! – medo ou surpresa (interjeição) HO - arranhar HÓ – ferver HÙ – crescer, brotar, germinar HU - gemer HÚ – desenterrar (arrancar com raiz) (Vd. TU) HUN – tecer (Vd. RAN, WUN, OWÚN, OFÍ) HÚWÀ – comportar-se ..........................- I IÁBASSÉ – Especialista ritual encarregada do preparo das comidas votivas dos òrìsà. IÁ-EFUN – Especialista ritual encarregada das pinturas corporais durante o período de iniciação. Embora esse título honorífico signifique literalmente "mãe-do-efun". O ofício litúrgico não se limita às pinturas com o pigmento branco (efun). São também empregados: wájí e osùn, respectivamente as cores azuis e vermelhas. IÁLAXÉ – Titulo honorífico geralmente ostentado pela própria mãe-de-santo, significando "mãe-do-axé" ou "zeladora-do-axé". IANGUI - nome do rei dos Exu. IANLÉ - as partes da comida que são oferecidas ao orixá. IAO – (Vd. IYAO) IBÁ – cuia, ou a louça que compõe o assentamento do Orisá IBÀ – febre (ter ou estar com) ÌBÀ – à benção, reverência (Vd. ÌJÚBÀ) ÌBA AKA – mula IBADAN – Cidade da Nigéria ao norte de Ode de Jebu IBÀDÍ – quadril (Vd. BADI) ÌBÀJÉ OJÀ - prejuízo IBAJE OWÓ – bancarrota IBAKA - camelo IBAMOLÈ – forças espirituais merecedoras de respeito IBA NSE MI – estar com febre ÌBANÚJÉ – tristeza, dor (Vd. FIFARO, ÁBAMÓ) IBÀ PÓJÚPÓJÚ – febre muito alta IBARÉ – amizade IBÁSEPÉ – desde que IBÁ-SORO – endereço IBATAN – família (Vd. `DÌLÉ, EBÍ)IBÉ – lá (Vd. NIBÉ) ÌBÉJÌ – gêmeos (Vd. EJIRÉ) ÍBELE – nascido em casa ÌBÉPE – mamão IBERE - princípio, início, origem (Vd. ÌPILÈSE) ÌBERÈ – pergunta ÍBERRE - impulso IBERU – medo, ter medo, temor (Vd. BÈRU, OJORA, IBERU) IBÉWÒ – investigação (pesquisa) IBI – aqui, onde ÌBÍ – nascimento, geração IBI ÌFOSO – lavadeira (Vd. AFOSO) IBI IKÒWÉ PAMÓ SÍ – guarda livros IBI ISÉ – escritório, local de trabalho (Vd. ILÉ ISÉ) IBILÚ-OMI – ondas, ressaca (do mar) (Vd, ÌGBÌ OMI, ÌGBÌ, ÌRÚ OMI) ÌBÍNU – raiva (zangado, aborrecido)(Vd. IMORÚ, ÌRUNNÚ) IBIRI - objeto de mão, usado pelo orixá Nanã, feito em palha, couro e contas. IBISÉ – escritório, lugar de tabalho IBISUBÚ – queda (Vd. ÌSUBÚ) IBÓ - lugar de adoração. IBÒ – mato IBÓJI – cemitério; Ibi = lugar, Oji = fantasma = “Lugar do fantasma ou da alma” (Vd. BÓJÍ, IKÚ ILÉ) ÌBÒJI ÒJÌJI – sombra IBOKUN – benção (Vd. ISURÉ, ORE-OFÈ, IRE) ÍBOLÁ – estima ÍBOLÉ – telhado (Vd. ÒRULÉ) IBOLOWÓ - fuga ÌBON – espingarda, pistola IBÒÒJI - sombra ÌBORA - lençol ÍBORÍ – vitória, triunfo ÌBORÙN – xale ÍBÒSÈ - meia ÌBOWÓ - luvas IBÚ – águas profundas, regato, riacho (Vd. OWOLÉ, ODÓ-KERÉ) IBÙDO – estação IBUDO OKÒ – ponto de ônibus IBUGBÉ - lar IBUJE – estábulo (Vd. BUJE, ILÉ-ESIN) IBUJOKO – casa, lar (Vd. ILÉ, BUJOKO, OJÚLÉ) IBÚLÈ-ARUN – leito de doença IBÚLÈ-IKÚ – leito de morte IBÙNKÚN – à benção IBÙSÙN - cama IBÙSÙN ÒKÚ - cemitério IDA - espada ÌDÁDURO – demora, detenção, obstáculo ÍDAIYAFO - intimidade ÌDÁJÍ – metade (Vd. IDÀJI, ÀBÒ) ÍDAJÍ – madrugada (Vd. AFEMOJUMO) ÌDÁJÓ – julgamento, juízo (Vd. ONIDAJÓ, ADÀJO) IDA KEJI - duas espadas ÌDÁKU - desmaio IDALAMÚ – agitação ÍDALORO - tormentaIDAN - feitiço, bruxaria, mágica, talismã (Vd. IWAJÈ, ÍSAJÉ) ÌDÁNÁ – fogão, forno IDA OBA - espada do rei IDA ORISA - espada do orisá IDARAYÀ – brincadeira (Vd. ATÉ, ERÉ) IDARISI – tendência (Vd. ITÉ) ÍDARÓ - impurezas ÌDÀRÚDÀPÒ – confusão ÌDASÍ – economia (Vd. ISÙNLO) ÌDÀSÍLÈ – liberdade, invenção, criação (Vd. ÓMNIRA, AIYELUJARA) IDÁWÒ – consulente de adivinhação IDE – latão, prata, ato de ser limitado IDE, IDE-PUPA – pulseira, cobre, metal bronze (Vd. BURÕNSI) IDERUBA – fantasma, espírito (Vd. IWIN) ÌDETÌ – fracasso (Vd. YÍYEGE) ÍDEWÓ - tentação ÍDI – águia ÌDÌ – parte de baixo, nádega (Vd. ABÉ, BADI) IDÍBÀJÉ – corrupção, podridão ÌDÍJE - competiçãoÌDÍKÒ – parada de ônibus (Vd. ÌDÍ OKÒ) ÌDÌLÉ – família carnal, parentes (Vd. ARÁILÉ, IRAN) IDIMÓ - intriga ÌDIN – larva ÍDINÚ – boca fechada ÌDÍNÚ – teimosia (Vd. ÓDÍ, ÀILETI, SÓ) ÌDÍ OKÒ – rodoviária, ponto de ônibus (Vd. ÌDÍKÒ) ÌDÍ OKÒ ÒFURUFÚ – aeroporto ÌDÍ OKÒ OJÚ IRIN – estação de trem ÌDÓDÒ – umbigo ÌDOTI – sujeira (Vd. LERÍ, ÓBUN) ÌDUN - percevejo IDÙNNU – alegria, felicidade, jogo ÌDÚNTA – três anos atrás) IFÁ – Deus dos oráculos e da adivinhação. Senhor do destino. Ifá Bàbá Ní Awo “Pai que tem o segredo”. Ele também é chamado de “Deus das Nozes de Palma” e tem o título de Gbangba. Há quem afirme ser sua representação a cabaça envolvida por uma trama de fios de búzios. Sua cor é o branco. Seu dia é a quinta-feira. Conhecido também como Òrúnmìlà, "somente-o-céu-sabe-quem-será-salvo". Saudação – "Eèpààbàbá/" IFÁIYABALE – visão mística IFAYABALE – O desejo dos pais e mães se encontrarem na terra. ÌFÉ – amor IFE – copo, caneca ÌFÉ – desejar (Vd. ÌWU) IFÉ-OKÀN - desejo IFERANÍ – amor próprio ÌFESEJI - perdão ÌFÉSEMULÈ – confirmação (Vd. ITENUMÓ) IFEWÓ – furto, roubo (Vd. JALÈ FEWÓ, OLÉ, JÍ) IFIJALÓ – desafio IFIJONÁ - queimadura ÌFÍNRÀN – agressão IFOFO - espuma IFÓHÚN – fala (Vd. WIWI) IFOJÚ – confronto ÌFÓJÚ – cegueira IFÒN - espinho ÌFUN – intestino ÌFÚN-NI – abastecimento IGA – perna IGALÀ – cervo (Vd. GALÀ) IGBÁ – cabaça (Vd. KÈRÈGBÈ) IGBA – tempo ÌGBÁ – jiló ÌGBÁ AYE – época, tempo (período) de vida ÌGBÀDO – fubá IGBA-EBO - alguidar ÌGBÀÈRUN - verão (Vd. ÉRUN, ÓGBELE, ÌGBÀ) IGBÀGBÓ – fé ÌGBÀ IKÓRÈ – outono IGBAJÁ – canoa ÌGBÀJÁ, ÌGBÀNÚ – cinto, faixa ÌGBÁJÈ – cabaça grande IGBÀLÀ – salvação ÌGBÁLÈ – noite, cemitério, vassoura (Vd. ALÉ) IGBANÍ – passar, passado (Vd. SEHIN, KOJÁ) IGBÁ ODÙ – Expressão yorubá que designa a cabaça ou o artefato litúrgico que contém no seu interior os elementos simbólicos e as substâncias que tornam possível a existência individualizada. ÌGBÀ ÒJÒ – estação das chuvas IGBÁ-ORÍ – Expressão yorùbá que designa, no rito do borí, o recipiente em que vão sendo depositadas as substâncias constitutivas e reveladoras da identidade do sacrificante. Literalmente significa "cabaça-da-cabeça". ÌGBÀ ÒTÚTÙ – inverno ÌGBÀ ÒWÒRÉ – estação úmida ÌGBÀ OYÉ – estação quente, verão ÌGBÀ RIRU EWÉ - primavera IGBASILÉ – acesso (Vd. IWOLE) IGBATÍ – quando (BI)IGBA TINGBO – futuro (Vd. IGBÓRO) IGBE – grito ÌGBÉ - fezes IGBÉ – bosque, campo (Vd. OGBÀ) IGBE-AITÉ – tempo de vida ÌGBÉÌYAWÓ – casamento ÌGBÉKÈL – confiança, fé, certeza IGBEKELÉ – noivado ÌGBÉKÈLE – confiança, fé IGBENGBEREJÚ – sobrancelhas (Vd. ÌPEJÚ) IGBEORIN – desinteria (Vd. INÚTITE) IGBÉRA – estímulo ÌGBÉRAGA – excesso, orgulho, arrogância (Vd. LADOFO, ÀGBERE) ÌGBÈSAN – vingança, desforra (Vd. OWUN, ÈSAN) ÌGBÈSÈ – débito IGBETI – montanha situada perto do Níger onde reside Elegba ÌGBÌ – ondas (Vd. IBILÚ-OMI, ÌGBÌ OMI, ÌRÚ OMI) ÌGBIMOTÉLÈ – planejamento, dica ÌGBÍN – Cadência rítmica lenta executada pela orquestra cerimonial em louvor a Òòsàálá. ÌGBÍN - caracol. O termo designa também o molusco gastrópode terrestre, com concha univalve, corpo prolongado e tentáculos na cabeça. Ele também é conhecido como "o boi de Òòsàálá" e é sua oferenda predileta. Na linguagem corrente dos candomblés é usual a forma “ibí”. ÌGBINNIKÚN - inflamação IGBÓ – floresta, mata (Vd. EGÀN) IGBÓDÙ ÒRÌSÀ – local sagrado para iniciar uma pessoa nos mistérios dos Orixás IGBOIYÀ, IGBOJÚ – coragem, valentia ÌGBOMIKANÁ – aquecedor IGBONAGBORU, IGBOORUN - olfato IGBONSO – escova de roupa ÌGBÒNWÓ – cotovelo (Vd. IGUNPÁ) IGBÓRO – futuro, rua, estrada (Vd. IGBA TINGBO) ÌGÈ – nome (Vd. ORÚKÒ) IGÉ – mama, seio (Vd. OMÚ) ÍGI – árvore, madeira (Vd. KÁKO) IGI-DUDU – ébano (Vd. ETÍNRIN) IGI-IDANA – lenha IGI ÌFALÀ - régua IGI-ÓPÈ - palmeira ÌGO - garrafa ÌGÒ OMI GBÌGBÓNÁ – bule, chaleira ÌGÒ SÚGÀ - açucareiro IGÙN – abutre, urubu (Vd. GÚNNUGÚN, EIYE ÀKÀLÀ) IGUNESE – perna ÌGÚNLÈ – desembarque IGUN OKE – ladeira (Vd. GÈREGÉRE ILÉ) IGUNPÁ – cotovelo (Vd. ÌGBÒNWÓ) IGUNTO – cólica renal IHÀN – buraco (Vd. ISÀ, IHÒ, KÒTÒ) IHANRA – coceira IHANRUN – roncar (Vd. HAANRUN) IHÒ – buraco (Vd. KÒTÒ, IHÀM, ISÀ) IHO ILE – sepultura IHÒ IMÚ – narina (Vd. AONTIN, IMÚ) ÌJÀ – briga, conflito ÌJÁBÀ – acidente (desastre) (Vd. ÀJÁLÙ) IJADÉ, IJADÉLÒ – saída IJADÚN – luxúria ÌJÀGBÒN - queixo IJAJE - patife IJÀ-ÒGÚN – batalha ÌJÀPÁ – cágado IJE - raça IJERÉ – lucro (Vd. ÈRÈ) IJESÁ - nome de uma região da Nigéria e de um toque para orixá Oxum, Oxála e Ogun. ÌJÉTA – anteontem (Vd. NIJÉTÀ) IJEUN DE IPIN ou OJEUN DE IPIN – Ipin = compartilhar, porção + Ijeun = ato de comer “ele que compartilha a comida” ÌJEWÓ – confissão ÌJÉWÓ ISÉ TI ENI NSE - profissão IJÍ – furacão, tufão IJIJÓ MÉJÌLÁ – todos os 12 dias IJÌYÀ - sofrimento IJO – igreja (Vd. ILÉ OLÓRUM) IJÓ – dança, dia (Vd. JIJÓ, OJÓ, OJUMO) ÌJOBA – governo, reino (Vd. JOBA) ÌJÓBÁ ALAFIÁ – reino da paz ÌJOBA ÀPAPÒ – governo federal IJOGBON – problema (Vd. ÈJÓ) IJOGUN – herança (Vd. ILINÍNI) IJÓKIJÓ – qualquer dia ÌJÓKO – banco de sentar, cadeira IJÓMIRAN – num outro dia IJÓSÍ – outro dia (dia seguinte) IJOWÚ – ciúme (Vd. OWÚ) ÌJOYÈ – chefe, ministro (Vd. OLUSÓ) ÌJÚBÀ – reverência, reza ÌKA – dedo da mão (Vd. ALÓVI) IKÁ – crueldade, Odu que foi fecundada pela serpente encantada Oká, para destruir Isole. Iká- Meji = sabedoria IKÁ - modo de deitar-se das pessoas de orixá feminino, para saudação. IKÁN – berinjela ÌKÁN – caneca, cupim ÌKÁNDU – formiga preta (Vd. KÀRÍKÁ) IKANNÚ – fúria IKARÁ – quintal (Vd. EHINKUNLÉ, KA) IKARAHUN – concha (Vd. EYO, KARAHUN) ÌKÉ – carinho IKÉ – marfim IKEMÙ – caneca (Vd. ÌKÁN) ÌKÌLÒ - protesto IKO – palha da costa IKÓ – anzol, tosse, embaixador (Vd. OBA, ONSE OBA, ONISE) IKODIDÉ – pena de papagaio Odide, Odidere ÌKOKÒ – panela, pote de barro ÌKOKÒ-ÈBE. ÌKOKÓ OBÈ – sopeira ÌKOKÒ-ÌGBÉ – penico, urinol ÌKOKÒ OMI – pote de água IKOLA ou ILEYKA - circuncisão IKOLÙ – atacar IKOMÒJADÉ - batizado ÌKÓÒDÍDE - Pena vermelha do papagaio-da-costa (Psittacus eritacus, sp.). Simboliza o nascimento do novo filho-de-santo e, de um modo geral, a fecundidade. (Vd. ODIDE, ODIDERE) IKORADU – cidade situada na extremidade Norte da laguna de Lagos ÌKORE – colheita IKORI OYÀN – bico do seio IKORITÀ - encruzilhada IKOSAN – brilho (Vd. TITANSAN) IKOSILÉ – abandono ÌKÚ – morte IKUDU – tanque IKUKU – nuvens, nevoeiro, cerração (Vd. AWOSANMÁ) IKÚ ILÉ – cemitério (Vd. BÓJÍ, IBÓJÍ, ILÉ ÒKÚ, ISÀ-OKÚ, ITÉ ÒKÚ) IKULE – fartura e fertilidade IKÙN - barriga, estômago ILÁ – quiabo ILÀ – marcas faciais ILAGÚN - transpiração ILÁ-ISÉ - tarefa ILAJÁ - reconciliação ILAJÚ – cultura, civilização ÌLÀ ORÙN - leste ÌLARA – inveja (Vd. NILARA) ILÁRÍ – mensageiro do rei ÌLÁSA – folha de quiabo ILÉ – casa, lar, terra, casa-de-santo, chão, solo, terra (Vd. BUJOKO, IBUJOKO, OJÚLÉ) ILÉ ADÌE – aviário (Vd. ÌSO ADÌE) ILÉ AIYE – terra (planeta) ILÉ BÙRÉDÌ - padaria ILEDI – alcova ILÉ-EIYÉ - jaula ILÉ ÈKO – escola, colégio, universidade ILÉ ERAN – açougue (Vd. ÍSAKUSÁ, ÌSO ERAN) ILÉ-ESIN – estábulo ILÉ GÓMÌNÀ – palácio do Governo ILÉ ÌDÁNÁ – cozinha (Vd. SISÉ) ILE IFOWAPAMO, ILÉ OWÓ – banco (dinheiro) ILÉ ÌGBÉ ÁLAWO – privada, vaso sanitário ILÉ IKÀWÉ - biblioteca ILÉ ÌKÒ OJÀ PAMÓ SÍ - mercado ILÉ IKÚ ÈNIA – cemitério (Vd. ILÉ OKÚ) ILÉ ÌLERA – hospital ILÉ-ISÉ – escritório, lugar de trabalho (Vd. IBI ISÉ) ILE ÌWÈ – banheiro ILÉ ÌWÉ - escola ILÉ ÌWORAN - cinema ILÉ ÌWÓSÀN – hospital ÌLÈKÈ – colar, pulseira (Vd. KELE) ILEKE-ORUN – colar, pulseira (com referência ao santo) (Vd. ÍLÉKE, KELE) ÌLÈKÙN - porta ILÉ-NLÁ – mansão ILÉ-OJÀ – loja (Vd. ÌSÒ) ILÉ-OKÓ - garage ILÉ ÒKÚ – cemitério (Vd. BÓJÍ, IKÚ ILÉ) ILÉ-OLODI – castelo ILÉ OLÓRUN – igreja (Vd. IJO) ILÉ ONJE – lanchonete, botequim, bar ILÉ OÒGUN - farmácia ILÉ-ÒRÌSÀ – Expressão yorùbá que designa a dependência de uma casa-de-santo onde se encontram depositadas as diferentes insígnias e objetos que compõem a representação emblemática de cada um dos òrìsà. É também conhecida a forma "quarto-de-santo" ou "casa-do-santo". ILÉ OWÓ – banco (dinheiro) (Vd. ILÉ IFOWAPAMO) ILÉ ÒWORAN - cinema ILERA – saúde ILÉ-UTÍ - taberna ILIBAN – policial (Vd. OLÓPA) ILINÍNI – herança (Vd. IJOGUN) ILÓ – hábito ÍLÒ – ida (Verbo ir) (Vd. LÍLÒ) ILORÁ – lentidão, preguiça (Vd. ÀINKANJU) ILORI-KUNKUN – teimosa (Vd. ÓDÍ) ILORÓ – próspero, rico, veneno (Vd. DOSO, RIJE, LETÚ, OLOWO) ILOYÚN - gravidez ÌLÚ – cidade, país (Vd. EGURÉ) ÌLÙ – atabaque ILÚ, IMIJADÉ – sopro ILUBOLÉ - surra ILU KIKI OKAN – iluminar (Vd. LALOJU) ÌMADO – javali (Vd. ELÉDÈ-ÌMADO) ÌMALE – respeito ao ancestral IMÁWÒ-ARA – encarnação, estado de reencarnação IMELE – preguiça (Vd. ÌLÒRA) IMIEDÚN – lamento (Vd. DÁRÓ) ÌMÒ – juízo, conhecimento, saber, paladar (Vd. ÌTÓWÒ, MO) IMOFO – vazio (Vd. SÓFO) IMOKUN – banhar, mergulhar, nadar (Vd. LUWÈ) IMOLE – claro, luz ÌMÓLÈ – forças da natureza ÌMÓLÉ OJÓ – dia claro ÌMÓLÈ OÒRÙN – luz do sol IMONAMONA - raio IMO-OPE – folhas de palmeira IMORAN – conhecimento IMORÈ – gratidão (Vd. OPÈ) IMORÚ – raiva (Vd. ÌBÍNU, ÌRUNNÚ) IMOTOTO – limpeza IMOYE – sabedoria (Vd. ALAMOJU) IMÚ – nariz, narina (Vd., IHÒ IMÚ, AONTIN) IMULAJADÉ – término (Vd. IPEKUN) INÁ – vela, fogo, luz (Vd. ÀBÉLÀ) INÁ AJÈNIYÀN - pulga INÁ ORÍ – piolho ÌNÁWÓ - despesa INKICE – vd. Òrìsà INLÈ – Òsóòsì filho de Oxaguian e Yemonjá. É um Orixá andrógino e fala pela boca de Yemonjá. (Vd. ERINLÈ) INÚ – útero, ventre INÚFÚFÚ – mau humor (Vd. INÙSÍSÓ) INÚ MI DÙN – estar feliz INÚ MI KÒ DÙN – não estar feliz INÚRERE – bondade, caridade INÚ RIRO – dor de barriga INÚSÍSÚ – diarréia INÚTITE – desinteria (Vd. IGBEORIN) INUYIYÓ - saudade IPÁ – força, poder (Vd. PAKANLEKE) ÌPÀDÉ – reunião, encontro (Vd. ÀWOJO) IPAJÁ – de manhãzinha IPAKÁ – farinha de milho (Vd. ELÙBO) ÌPAKÓ - nuca IPAKÚ – assassino IPANU – almoço IPAPANU – bala (doce) ÌPÁRA – creme ÌPÁRÍ – fim, final, vencimento IPARUN – desgraça, vergonha, (Vd. ÁDEBA, ÈTÉ) IPATÁ - moleque IPAWERE – borracha ÍPÉ – escamas ÍPEHINDA – retorno (Vd. TÚN) ÌPEJÚ – sobrancelha (Vd. IGBENGBEREJÚ) ÍPEKUN – fim, final, vencimento, limite (Vd. OPIN, AKOJÁ, ÌPÁRÍ, IMULAJADÉ) IPELÉ – origem ÌPÉNPEJÚ - pálpebra IPETÉ - inhame cozido, pisado, temperado com camarão seco, sal, azeite de dendê e cebola (Vd. IYAN, ÍSU) IPILÉ - pedestal ÌPÍLÈSÉ – origem (Vd. ÌBERE) IPIN - guardião IPINLÈ–AGBAIYE – continente, fronteira IPINNU – ordem ÌPITAN – tradição oral IPÒ – estado IPÓ - recinto ÍPON – colher de pau (Vd. OROGUN) ÍPONRÍ ou IPORÍ– dedão do pé; um dos espíritos guardiões que entra no corpo da pessoa ao nascer (Vd. ÀTÀNPÀKÒ) IPÓ-OKÚ – ausência, morte (Vd. KÙ, ÀISÍ) ÌPUNNU – decisão ÌRA – decadência IRÁ - pântano ÌRAN – família (Vd. EBÍ, IBATANM ÀRÁILÉ. ÌDÌLÉ) ÍRAN – transe (Vd. OJURAN) ÌRÁNSÉ – estafeta IRAÓ – Cidade de origem do Orixá Òsányin ÍRARI – raspar (a cabeça) (Vd. RARI, FÁRI) IRÁWÓ - estrela IRAWO ABÌRUSOORO – cometa IRAWO ÀGUALA – planeta vênus IRAWO-OKO – Estrela Sirius (essa estrela é considerada a guia dos navegantes) IRAWO TI NYI OÒRÙN KA – planeta (Vd. EWEKO, ODÁN) IRE – benção, brincadeira (Vd. ORE-OFÉ, IBOKUN, ISURÉ) IRÈ – cidade da Nigéria (Vd. ÈJIGBO) IRÊ – bondade IREJE – engano, fraude (Vd. ERÚ, ETAN, ÌYÀNJE) ÌRÈKÉ – cana ÌRÈ KÉKERÉ - grilo ÌRÈLÈ – humildade (Vd. NIRELÉ) ÌREMÒJÉ – cânticos do funeral dos caçadores ÌRÉPÒ – harmonia, amizade, solidariedade (Vd. ISEDEEDE) ÌRÉSÌ – arroz ÌRETÍ – esperança ÌRÌ – orvalho (Vd. ENINI) IRIN – aço, ferro, vida, ferro de Ogun (Vd. È MI) ÌRINAJO – viagem (Vd. ATEGUN) ÌRÍRA – odiar, detestar (Vd. KERÍ, SAIFÈ, KÓRÍRA) ÌRÍSÌ - figura ÌRO – opinião IRÒ - saia IRÓ – falsidade (Vd. ÈTÀN, YOBÁ) ÍROBÍ – trabalho de parto ÍROBINUJE – arrependimento ÌROBÒ - hemorragia ÌROHIN – notícia de jornal IROKA – lamúria (Vd. ÁGBAGBÁ) ÌROKÒ – é um Orixá do candomblé Ketu associado à Oxossi. Corresponde ao Orixá “Tempo” do candomblé de Angola IROLÈ – tarde - (pôr do sol, fim da tarde) (Vd. OJORÓ, OSAN) ÌRÓ MI AANU – compaixão IRÓ NI – mentira, falsidade (Vd. SÈKÉ, EKE ÓKOBÓ) ÍROPÁ - esteio IRÓPIPÁ – falsidade (Vd. YOBÁ, TEWURE, ÈTÀN) ÌRORA – dor, paz, bem estar (Vd. FIFO) ÌRÒRI – travesseiro (Vd. TIMTIM) ÌROTÍ – funil (Vd. ÀRÓ) IRÚ – espécie, tipo (Vd. SURÁ) ÌRÙ – rabo ÌRÙ ESIN – rabo de cavalo IRUKE – rabo de vaca IRUN – cabelo IRUN ÈKE – cavanhaque (Vd. KÀNNANGO) IRUN ÈYINJÚ - cílios IRUN FÚNFÚN, IRUN ARÝGBO – cabelo branco IRUNGBÒN – barba IRUN IMU – bigode (Vd. TUBOMU) IRUN ÌPÉNPEJÚ - pestanas IRUNMOLÉ – guarda da esquerda (referindo-se a Òsóòsì), forças da natureza. ÌRUNNÚ – raiva (Vd. ÌBÍNU, IMORÚ) ÌRÚ OMI – ondas (Vd, ÌGBÌ OMI, IBILÚ-OMI, ÌGBÌ) ISÀ – buraco (Vd. KÒTÒ, IHÀN, IHÒ) ISA – cova ÍSAJÈ – feitiçaria, magia ÍSAKUSÁ – açougue (Vd. ÌSO ERAN, ILÉ ERAN) ISALE – alicerce ÌSÀLÈ – baixo, debaixo, órgãos reprodutores ÌSÀLÈ ILÉ – andar térreo ISALÉODÓ – cama (Vd. IBÙSÙN, ÀKÉTE) ISAMI – batismo (Vd. ISOMOLORÚKO) ÌSÁN – ostra ISAN – tendão, veia, músculo ISAN ARA - artéria ISAN ÈJÈ - veia ÌSÀNÀ – caixa de fósforos ÌSÀN-OMI – correnteza ÌSÀ-OKÚ – cemitério (Vd. BÓJI, IBÓJÍ, IKU ILÉ, ILÉ ÒKÚ, ITÉ ÒKÚ) ISÉ – trabalho, ocupação, mensagem ÍSEDEEDE – harmonia, honestidade, exatidão (Vd. ÍREPO) ÌSÉGÚN – reverência aos antepassados ÌSÉJÚ – minuto ISENÚ, ISEYUN – aborto ISÉ SÍSE – exercício ISI – fama ÌSÍGO – saca-rolha ÌSÌN – religião, adoração ÌSINKÚ – enterro ÌSÍNWIN – loucura (Vd. OKOLIRÍ, ASIWERE) ISIRE-OMODE - boneca ÌSÓ – prego ISÓ – gases ISÓ – unha (Vd. ÈKÁNÁ, ÈÈKÁNNÁ) ÌSÒ – loja (Vd. ILÉ-OJÀ) ÌSO AAGO – relojoaria (Vd. ALÁAGO, ALÁGOGO) ÌSO ADÌE - aviário ÌSO ASO – loja de tecidos ÌSO BÁTÀ – sapataria (Vd. ABATÀ, BÀTÀ) ISO BEBE - bomboniere ÍSODOMO – adoção ÌSO ÈBÙN – loja de souvenir ÌSO EJA – peixaria ISO ERAN – açougue (Vd. ÍSAKUSÁ, ILÉ ERAN) ISÒJÚ – feição, rosto ISOKAN - unidade ÌSOKÚN – choro ISOMOLORÚKO - batismo ISOTITÓ – ficar triste, fidelidade ÌSÒWÒ – comércio, negócio (Vd. OWÓ) ÍSU – cará (Vd. IYAN, IPETÈ, DÙNDÚ) ÌSUBÚ – queda (Vd. IBISUBÚ) ÍSUN – fonte, nascente ISÙNLO – economia (Vd. ÌDASÍ) ISU-OYÌNBO – batata ISURÉ – benção (IBOKUN, ORE-OFÈ, IRE) ÌTA – fora, a praça, a rua ITÀBA – fumo (Vd. FIFA, EFIN) ITAFÀ – flechada (Vd. OFÀ) ITAJÉ – matança (Vd. PIPA) ITAJÚ – civilização ITAKITI OMI – cachoeira (Vd. OSORÓ) ÌTÀKÚN – cipó ÍTALA – mês (Vd. OSÙ) ÌTÀN – história, mito, lenda (Vd. ÌTÓN) ITAN – coxa, perna ITAN-ÁTOWÓDOWÓ – tradição, lenda ITANJE – fraude (Vd. ETAN, TITANJE) ÌTÉ – ninho ITÉ – tendência (Vd. IDARISI) ÌTEFÁ – iniciado nos fundamentos de Ifá ÌTENUMÓ – confirmação (Vd. ÌFÉSÈMULÈ) ITÉ ÒKÚ – cemitério (Vd. BÓJÍ, IBÓJÍ, IKÚ ILÉ) ÌTÌJÚ – vergonha, vexame (Vd. ETÉ) ÌTÒ – urina, saliva (Vd. OMITÓRÓRÓ) ÍTON – coxa ÌTÓN – história, mito, lenda (Vd. ÌTÀN) ITÓRO - prece ÌTÒSÍ – perto ITOSI – deserto ÌTÓWÒ – juízo, conhecimento, paladar (Vd. ÌMÒ) ÍTUDI – escândalo ÌTÚN ÒRÀN OWÓ SE - liquidação IUINDEJÀ - título sacerdotal IUINTONA - título sacerdotal IWÁDI – pesquisa IWÁJÚ ORÍ – testa ÌWÀ – sofrimento, respeito ÌWÀ – caráter (ter) ÌWÀ-ÀGBA – caráter de um ancião IWÁ-ÀJÈ, IWOOSO – bruxaria (Vd. IDAN) ÌWA ÈDÁ – natural, natureza (Vd. ÁDAMO, EDÁ, ÀDANIDÁ,) IWAJÈ – feitiço (Vd. IDAN) IWÀJÚ ORÍ - testa IWÁLÈ – escavação, coveiro (aquele destinado a cavar a sepultura dos parentes mortos) ÌWÉ – livro, papel, caderno, carta, folha ÌWÉ – linguagem IWE – moela ÍWE – lavagem, banho (Vd. WÉ, FÓ, WENÚ) ÌWÉ ÈRI OWÓ - recibo IWÉ IGI – banco de sentar ÌWÉ IKAYE OSÙ – calendário IWE-INÚ - rim ÌWÉ IPOLOWO - catálogo ÌWÉ ÌRÒHÌN – jornal, revista ÌWÉ KÍKÒ – carta (Vd. LETÀ) ÌWÉ OWÓ – cheque ÌWÍFÚN - informação IWIN – fada, espírito, fantasma (Vd. KUREKERÈ, ALÙJONÙ, ÀRONI, EGBÉRE, IDERUBA)ÌWO – chifre IWO – você (Vd. ENYN, ÈYIN) IWOKUN – lua nova (Vd. OSÚDÚDÚ) IWOLE – acesso (Vd. IGBASILÉ) IWOLULÉ – óculos (Vd. AWÒ OJÚ) ÌWO OÒRÙN – oeste IWORÓ – ouro (Vd. WÚRÀ, ÀWO WÚRÀ) ÌWOSAN - cura ÌWU – desejar ÌWÚ – odor, cheiro ÌYÀ – mãe ÌYA AFIN – senhora (Vd. YIÁ) ÌYÁ-AGAN – mulher velha dentro da sociedade dos médiuns ancestrais ÌYÁ-ÀGBÀ – mãe grande, avó IYABO – a mãe voltou IYÁ EGBÉ – Titulo honorífico importante na hierarquia dos terreiros que distingue sua portadora como "mãe-da-comunidade". IYAGBÁ – matriarca IYAGBASÉ – cozinheira Vd. ÌYÁ ONJE) ÌYA ÌSÀMÌ – madrinha, comadre ÌYÁ-KÉKERE – mãe pequena IYÀKO, ÌYÀWÓ, ÌYÁ ÌYÀWÓ – sogra ÌYÁLÁWO – divindade feminina mãe dos mistérios IYALAXÉ - mãe do axé do terreiro IYÁLÈ – esposa mais velha em uma família polígama ÌYALÉNU – surpresa IYALETA – raio de sol IYALODÉ - um alto título, líder entre as mulheres, primeira dama ÌYÁLORÌSÀ - Zeladora do culto, mãe do orixá. Mãe de santo IYAMASÊ - orixá da casa de Sòngó. Òrisà relacionado com o fogo, o raio, o trovão e a justiça. IYAMORÔ - título de uma sacerdotisa do templo de Obaluaiyê. ÌYÀNJE – engano, fraude (Vd. ERÚ, ETAN, IREJE) IYAN – inhame (Vd. IPETÈ) ÌYÁ NLA – vovó IYANRÌN – areia IYAO - Termo que designa o noviço após a fase ritual da reclusão iniciatória. Em Yorùbá significa "esposa mais jovem". ÌYA OLÓNJE – dona de restaurante ou pensão ÌYÁ ONJE – cozinheira (Vd. IYÀGBÀSÉ) IYÀRÀ – quarto de dormir IYÀRA-IMURA – camarim IYÀRA JÓKÒÓ – sala de visitas IYÀRA ONJE – sala de jantar ÌYÀRÍ – pente (Vd. ÒÒYÀ) ÌYÁSAN – Divindade das tempestades e do Rio Niger, mulher de Ògún e depois de Sòngó. Relacionada com os vendavais, os raios e os trovões. Sincretizada com Santa Bárbara. Seu dia da semana é a quarta-feira. Suas insígnias são a espada e o espanta-moscas de crinas de cavalo. Suas cores são o vermelho escuro e o marrom. Considerada a mãe dos egún, que é a única a dominá-los. Saudação – "Eparrei!”. ÌYÁWÓ – esposa (primeira esposa – ÌYÁLÉ) (Vd. ÀYA) ÌYÀWÓ ÀFÉSONÀ – noiva ÌYÀWÓ OMO ENI - nora IYE – número IYÈ - penas IYÈFÚN – farinha (Vd. GARÌ, ELÙBO) IYEMONJÁ – Filha de Odudua e Obatalá. (Yèyé (mãe); Omo (filhos); Ejá (peixe) – Mãe cujos filhos são peixes. ODO YÁ – mãe dos rios (ODO) – Na África ela é cultuada em rios (OLOKUN), seria a Deusa das águas salgadas e a saudação ERU YA seria: a dona dos cabelos ou a mãe dos cabelos (referência aos eruns (cabelos) que caem na feitura), de acordo com os mitos de Ori. É atribuído a Yemonjá a tutela dos oris moldados por Ajalá. Ela tem o título de Yá Ori. Casou-se com o irmão Aganju e teve um filho chamado Orungan. IYEKAN – ancestrais do pai ÌYEN – aquele (a), aquilo IYENÚ – lembrança, memória (Vd. RANTI, RIRANTI) IYÈPÈ – poeira, areia ÌYÍPO - perversão ÌYERA, ÌYERAFÚN – aversão, ojeriza IYÈWÙ - quarto IYÈWU-OLÓLA – camarote IYÈYÈ – amarelo ÌYÌN – glória, louvor (Vd. FUNPÉ, YIN) IYO – sal ÍYOJADÉ – apresentação ÌYONU – encrenca ÌYÓNU - piedade IYÒ ÒYINBÓ - açúcar IYÙN - coral ..........................- J JÁ – partir, levantar-se, arrancar, pegar(folhas), descobrir, lançar no alto (Vd. GBÉRÁ) JÀ – brigar, lutar (vd. OWERÉ) JÁDE – sair, deixar um lugar JADE – abanar, soprar, ventar (Vd. AFÉ, FÉ) JÁDE ÈKÓ – formar-se, graduar-se JÁDE LÓ – ir embora, sair JÁDEOGUN - preparar o combate JÁDI - atacar JÁFÁFÁ – ser ativo JÁ-GBÀ - arrancar JAGUN – guerrear, soldado (Vd. OGUN, AGBEBÓN) JAGUN-JAGUN – guerreiro JAI – muito (Vd. NINI) JÀ JÁGBÓN - Arrancar, descobrir JAJE – morder (Vd. RÉ, BÙ-SAN, GE-JE BUNIJE) JAKÓ – macaco (Vd. AKITI, OBO) JAKUTA – já = lançar, okuta = pedra – “lançador de pedras” atribuído à Xangô JALÈ – roubar, furtar (Vd. IFEWÓ, FEWÓ, OLÉ, JÍ) JALÓ – adivinhar JALUMI – imergir (Vd. TEBOMI) JÁNÀ - Entrar no caminho JAPORÓ – sofrer, estar em agonia (Vd. JÌYÁ, JORÓ) JÁRÓ - Descobrir a mentira JÁTO – babar (Vd. DÁTO) JÁWÉ - Arrancar folha JE – comer (usado para dizer que tipo de comida está comendo), ganhar JÉ – é (verbo ser), acordar JEBU – reino sul-oriental dividido em duas províncias:Jebu-remo também chamado de Ode e Jebu ou Offin cujo chefe se intitula Awujale JE-EWO – má sorte causada por uma violação de uma regra JEGBEJEGBE – mal (maldade) (Vd. NISEKESÉ, BUBURU, BILISÍ) JÈJÈ – brando, rogar uma praga (Vd. OGERÒ, TUJÚ) JÉKÍ – permitir, deixar, conceder, largar (Vd. FI-SILE) JELÚ – Um dos nomes pelos quais é conhecido Èsù Àjelú ou Ijelú. JE-NÍGBÈSÈ – dever, endividar JÉ-NÍYÀ – flagar JÈRE – faturar, ganhar JÉRE – obter (Vd. NI, RIGBÁ) JERÍ – testemunha (Vd. ERÍ, FOWOSOYA) JE SII JE SI – Saudação à Ogun (Nos sustente!) JÈTÈ – beijar (Vd. FENÚKÒ, FENUKONU, FAMORÁ) JE TÉTÉ – ganhar (na loteria) JEUN – comer algo JEUN ÀÁRÒ – lanche matinal JEUN ALÉ – jantar (Vd. ONJE-ÁLÉ) JEUNKOKÚ - comilão JEUN ÒSÁN – almoçar JÉ WÓ – confessar, falar a verdade, admitir JI – despertar, acordar JÍ – roubar, aceitar (Vd. JALÈ, IFEWÓ, FEWÓ, OLÉ) JIGI - espelho JIJÁ – quebrado (Vd. RIRUN) JIJE – comida pronta JIJÓ – dança, perda (Vd. ÁDANÚ, IJÓ) JIJONÁ – queimação JIKELEWI - borrifar JINLÉ – obscuro (Vd. SUJU, ÀILOKIKÍ) JÌNNÀ, JIJIN – estar longe JINSI - título sacerdotal JÌYÁ – sofrer, estar em agonia (Vd. JAPORÓ, JORÓ) JIYÀN - discutir JÓ – dançar, queimar, rogar JO – parecer, manifestar, vazar JÒ –peneira, pedir desculpas (Vd. ALADIRO, SÉ, BÈ)JO ARA WON – por engano JOBA – governar, reinar (Vd. DARÍ, IJOBÀ) JOBAIBAÍ - tremer JOBI - título sacerdotal. JOÉ - aquele que possui título JÒGÁ – chefiar JOGUN – possuir JOJOJÓ – recém-nascido JOJÚ – justo, ultrapassar (Vd. YARÍ) JÓKO – sentar JOLÒ – tenro (Vd. RO) JORÓ – sofrer, estar em agonia (Vd. JAPORÓ, JÌYÁ) JÒWÓ – por favor JÙ - Jogar fora, atirar JÚBÀ – adorar, reverenciar JÙBEELO - além disso JÙ GBOGBO LO – mais que todos JÙ GBOGBO WON – mais que todas as pessoas JÙ-LO – mais que, ter mais JÙMÒ – junto Vd. MORA, SIBIKAN) JÙ ÒKÚTA – jogar uma pedra JU-SILE– largar (Vd. FÍ MI SILÈ) JUWÓ – acenar (com a mão)
Posted on: Sat, 17 Aug 2013 20:13:11 +0000

Trending Topics



Recently Viewed Topics




© 2015