KÜRDİSTAN BÖLGESİ Rusya, Kürtlerle askeri operasyonlar pahasına sınırlarını genişletmesinin bir sonucu olarak karşılaştı. Türk-İran ve Rus-Türk ve Rus-İran sınırı boyunca kademeli yerleştirildiler. Birçok Kürt köyü 19. yüzyılın ilk ve ikinci çeyreğinde toplu olarak göçertilmesiyle oluşmuştur. Rusya İran ile 1828 de imzaladığı Türkmençayı ve Türkler ile 1929’da imzaladığı Edirne anlaşmasıyla Kürt ve Ermenilerin yaşadığı bazı bölgeleri kendi topraklarına kattı. İran bölgelerinden Salmast , Xoye, Urmiye Türkiye’den Van, Erzurum Kars gibi Kürt ve Ermenilerin yaşadığı bölgeleri Kafkasya’ya ekledi. Kürtler bu yüzyıl boyunca Rus imparatorluğu sınırlarında bulunan Erivan, İçmezin, Surmeli gibi alanlarda göçebe yaşadı. 19. yüzyılın sonunda Tiflis eyaleti dokuz idari bölgeye (Tiflis, Akhalkalaki, Ahıska, Borchali, Gori, Dusheti, Sognahsky, Telavi, Tionetsky) ve bir ilçeye (Zagatala) bölünmüştü. Kürt nüfus ağırlıklı olarak Akhalkalaki, Ahıska ve Borchali ilçelerinde yoğunlaşıyordu. Azerbaycan’da ise Areşkom, Cebrail, Cevanşehir, Zengezur’da yaşıyorlardı. Buralar Elisavetpol bölgesine giriyordu. Kürtler Kafkas ötesinde Kars, Ardahan, Kağızman, Olti bölgelerinde yoğunluktaydı. 19. yüzyılın ortalarında ortaya çıkan Kürt sorunu Sovyet hükümeti oluşuncaya kadar hiç gündemden düşmedi. Örneğin 1921 yılı boyunca Kürt bölgelerinde yaşanan kıtlık ve açlığa ilişkin basında birçok yazı ve materyal yayınlandı ve bu dönemde ilk olarak Kürdistan ismi kullanılmaya başlandı. Kürt bölgelerinde yaşanan kıtlık Volga kıyılarında yaşanan “Povoljya” ya benzetiliyordu. Dönemin Azerbaycan Sovyet başkanı N. Narimanov duruma ilişkin Lenin’e bir telgraf gönderdi. Lenin Kürdistan’ da ki açlığı öğrendikten sonra Kürtlere maksimum yardım yapılmasını emrini verdi. Kürdistan cumhuriyetinin kurulması çok ciddi olarak Uluslar Komiserliği tarafından değerlendirildi ve bizzat Stalin’in başkanlığı altında tartışıldı. Önemli tartışmalardan sonra 16.07.1923 tarihinde merkez yürütme komitesinin talimatı ile Kızıl Kürdistan’ın sınırları Azerbaycan’ın Karabağ bölgesi ile Ermenistan Cumhuriyetleri arasında belirlendi ve merkezi Laçin oldu. Kürdistan bölgesine Karakışlak, Kelbecer, Koturlu, Kubatlı ve Kürt-Xaji ve Murathanli gibi Kürt nüfusun yoğun yaşadığı ilçeler girdi. O dönemki nüfus sayımına göre burada 51200 kişi yaşıyordu ve nüfusun % 73, 1 Kürt’ü. Ama bu vilayete ilişkin durum 8 Nisan 1929 değişti. Sovyetler vilayetlerden bölgelere geçme talimatı verdi ve bunların örgütlenmesini Cumhuriyetlere bırakıldı. Azerbaycan Kongresi Kürdistan örgütlenmeyi lağvetti ve ilçeleri Karabağ bölgesine bağladı. Ancak Kürdistan 25 Mayıs 1930 yeniden kabul edildi ve buraya Zengelan ve Cebrail kazaları da katıldı. Ama SSCB Merkez Yürütme Konseyi (MSK) (23 Temmuz, 1930) tarihli kararıyla yeniden ortadan kaldırıldı. Kürt vilayeti -ki sonradan bölge yapıldı- Kürt toplumu içinde özel bir anlama sahipti. Kızıl Kürdistan Dağlık Karabağ sorunundaki belirsizliklere bağlıydı. Azerbaycan demokratik cumhuriyetinin 1918- 1920 arasında Karabağ’da Ermeni Nüfusunu temizlemek için etnik bir tampon bölge oluşturduğunu ve Kürtleri oraya yerleştirdiği iddia ediliyordu. Ama öyle veya böyle o dönem orada Ermeniler köylerini terk etmişti.
Posted on: Sun, 22 Sep 2013 19:43:39 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015