Orhun Yazıtları Hakkında Yazılanlar “Türk adının, Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metin. İlk Türk tarihi. Taşlar üzerine yazıl tarih. Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, milletle hesaplaşması. Devlet ve milletin karşılıklı vazifeleri. Türk nizamının, Türk töresini Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün büy vesikası. Türk askeri dehasının, Türk askerlik san’ tının esasları. Türk gururun ilâhi yüksekliği. Türk feragat ve faziletinin büyük örneği. Türk içtimai hayatının ulvi tablosu. Türk edebiyatının ilk şaheseri. Türk hitabet sanatının erişilmez şaheseri. Hükümdarâne eda ve ihtişamlı hitap tarzı. Yalın v keskin üslûbun şaşırtıcı numunesi. Türk milliyetçiliğinin temel kitabı. Bir kavmi bir millet yapabilecek eser. Asırlar içinden millî istikameti aydınlatan ışık. Türk dilinin mübarek kaynağı. Tür yazı dilinin ilk, fakat harikulade işlek örneği. Türk yazı dilinin başlangıcını milâdın ilk asırlarına çıkartan delil. Türk ordusunun kuruluşunu en az 1250 sene öteye götüren vesika. Türklüğün en büyük iftihar vesilesi olan eser. İnsanlık âleminin sosyal muhteva bakımından en manalı mezar taşl Dünyanın bugün belki de en büyük meselesi olan Çin hakkında 1250 sene evvelki Türk ikazı. vs. vs. Muharrem ERGİN, “Orhun Abideleri”, Boğaziçi Yayınları, s. XIV, İstanbul, 2005 “Üslûp bazı yerlerde biraz kuru, muttarit, hatta ekseriyetle ‘tahkiye’de dürüst bir mantık tertibind mahrumdur. Lâkin buna rağmen, bazı parçalarda eda o kadar canlı ve ahenkli, o kadar samimî ve derin tahassüllere mâkestir ki, işte buralarda çok kuvvetli ‘maşerî bir lirizm’, ‘destanî bir ruh’ kendi kuvvetle hissettiriyor; burada, hatta alelâde nakil hikâyenin fevkinde ‘bediî bir gaye’ de takip edilmektedir: Kısa lâkin kat’î ve vâzıh cümleler, tasvirlerinde sahtelikten tamamen uzak sade ve kuvvetli bir ifade, birbiriyle ahenktar bir surette telif edilmiş fiiller, arada ifadeyi yeknesaklıktan kurtarmak için fiillerin değiştirilmesi, tekrarlar, hülâsa bütün bu gibi beyan incelikleri, bu kitabel alelâde bir lisan ve tarih vesikası şeklinden kurtarıyor… Göktürkçenin bu kadar muntazam ve güzel, imlâsı mazbut bir nesir lisanı olabilmesi içi herhâlde uzun tekâmül devirleri geçirdiği muhakkaktır.” Fuat KÖPRÜLÜ, “Türk Edebiyatı Tarihi”, 1928 “Cümlelerin bazan kısa, bazan uzun oluşu; mânây kuvvet vermek için bazan aynı kelimenin birbirin yakın yerlerde tekrarlanması, yani bir nevi ‘tekrir’ sanatı yapılması; bazan ise aksine olarak, mânâsı birbirine yakın kelimelerin aynı cümlede veya bir ardınca gelen cümlelerde kullanılması bu yazıta oldukça yüksek bir edebî değer verdirmektedir. Yuluğ Tigin bu yazıtta Bilge Kağan ağzından Türk milletine hitap ederken ne kadar lirik ve romanti ise tarihî vak’aları anlatmakta da o kadar realistti Bu yazılarda yalan, mübalega, boşuna öğünme yoktur. Türk milletinin bütün ahlâkî safiyeti, bütü değerleri ve kusurları apaçık göze çarpmaktadır. Nihal ATSIZ, “Türk Edebiyatı Tarihi”, İrfan Yayınev s. 121, 1997, İstanbul “Orhon Yazıtları yalnızca siyasî ve askerî olayların oluş sırasıyla hikâye edildiği kuru bir harp tarihi değildir. Tam tersine, bu yazıtların özellikle Bilge Kağan‘ın beylerine ve halkına seslendiği ve onları Çinlilerin entrikalarına ve anayurdu bırakıp uzak diyarlara gitmelerinin doğuracağı felâketlere karşı uyardığı bölümleri son derece etkili bir anlatım gücüne ve güzelliğine sahiptir. Bu bakımdan Orho Yazıtları’nın Türkçenin en eski ve en güzel hitabet örnekleri olduğu söylenebilir.” Talat TEKİN, “Orhon Yazıtları”, Yıldız – Dil ve Edebiyat, s. 15, 2003, İstanbul
Posted on: Fri, 05 Jul 2013 08:21:37 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015